یوزپلنگ آسیاسی که حالا یوز ایرانی نامیده می‌شود از گونه‌های جانوری در حال انقراض است و تمامی دانشمندان محیط زیست را برای نجات خود همراه کرده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی طبس به نقل از فارس،در دانشنامه آزاد ویکی‌پدیا آمده است که یوزپلنگ سریعترین حیوان روی خشکی است و سرعتش می‌تواند به ۱۰۰ کیلومتر در ساعت برسد اما تا چند ۱۰۰ متری بیشتر نمی‌تواند با این سرعت بدود.
یوز آسیایی با پوستی تقریبا زردرنگ و با خال‌های سیاه است؛ متوسط اندازه هر یوز بالغ بیش از ۱۲۰ سانتی‌متر و وزن آن ۵۰ کیلوگرم است.
خط اشک ضخیم در اطراف چشمان این گونه حیوان ایرانی، آن را از سایر گونه‌ها متمایز کرده است.
ردپای یوزپلنگ را می‌توان از ۲ هزار سال پیش تاکنون دنبال کرد؛ این گونه حیوانی به دلیل اینکه به راحتی اهلی می‌شده و در شکار کمک حال بوده، از دیرباز مورد توجه انسان بوده است به طوری که باستان‌شناسان در میان آثار باستانی، مهری مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد کشف کرده‌اند که انسانی قلاده این جانور را که گویا اهلی شده، در دست دارد.
زیستگاه یوز آسیایی منحصر به ایران است
دانشمندان محیط زیست بر این باور هستند که در قرن حاضر نسل یوز آسیایی در دیگر مناطق منقرض شده و تنها تعدادی از این جانور در ایران مشاهده شده است.
۹ شهریور از آنجا به عنوان روز یوزپلنگ ایرانی نامیده می‌شود که در سال ۷۳ در چنین روزی مردم یکی از روستاهای کشور پس از مشاهده این جانور که به همراه دو توله خود به روستا حمله کرده بود، یوز ماده به همراه یک توله را از بین می‌برند و توله زخمی دیگر نیز به سازمان محیط زیست منتقل می‌شود و نام “ماریتا” برای این حیوان گزیده می‌شود.
به مناسبت ۹ شهریور روز ملی یوزپلنگ ایرانی، گفت‌وگویی با مدیرکل محیط زیست خراسان جنوبی از سوی خبرگزاری فارس انجام شد که در ادامه می‌خوانیم.
انقراض؛ یوزپلنگ ایرانی را تهدید می‌کند
پرویز آرامنش در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بیرجند، اظهار داشت: با توجه به خشکی آب و هوا و رشد بیابان‌ها گونه‌های مختلفی از حیوانات در معرض خطر انقراض هستند که یوزپلنگ ایرانی یکی از گونه‌های جانوری در خطر انقراض شدید است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر تعداد بسیار کمی از این جانور در نقاط مختلف کشور وجود دارد، افزود: یوزی که در حال حاضر در ایران است همان یوزپلنگ آسیایی است اما به این علت که این جانور در بین کشورهای خاورمیانه تنها در کشور ایران مشاهده شده، آن را “یوزپلنگ ایرانی” می‌نامند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به روز ملی یوز ایرانی، بیان داشت: ثبت این روز در تقویم رسمی و گرامیداشت این روز سبب آگاهی مردم نسبت به خطر انقراض این جانور خواهد شد.
آرامنش تأکید کرد: باید احساس حمایت از این گونه جانوری در مردم به ویژه روستاییان ایجاد شود و بدانند که باید از این میراث محافظت کنند.
وی ادامه داد: به دامدارانی که در محدوده زیستگاه یوزپلنگ ایرانی هستند توصیه شده حتی اگر این جانور به دام روستاییان حمله کرد، اجازه شکار به یوز بدهند چراکه با گسترش بیابان‌ها، نبود تغذیه نیز بر عوامل انقراض آن افزوده است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی اذعان داشت: یوز ایرانی بعید است که به انسان حمله کند اما در صورتی که این حیوان به دام روستاییان خسارت بزند، تمام غرامت آن را بیمه پرداخت می‌کند.
پناهگاه حیات وحش نایبندان وسیع‌ترین پناهگاه کشور است
آرامنش تصریح کرد: یوز ایرانی بیمه شده و تمامی پاسگاه‌هایی که در محدوده زیستگاه این جانور وجود دارند نیز تحت پوشش بیمه قرار گرفته‌اند.
وی اظهار داشت: زیستگاه یوز ایرانی در حاشیه کویر مرکزی ایران است و پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس که بزرگترین پناهگاه حیات وحش کشور محسوب می‌شود، تنها زیستگاه یوز ایرانی در خراسان جنوبی است.
زیست یوز ایرانی در وسیع‌ترین پناهگاه حیات وحش کشور
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: در منطقه نایبندان طبس حدود پنج یا شش قلاده یوز ایرانی زیست می‌کنند و محیط‌بانان خراسان جنوبی حدود یک ماه پیش توله این حیوان را در این محدوده مشاهده کردند.
آرامنش در مورد اقدامات حفاظتی از این گونه جانوری توضیح داد: سازمان ملل از سال ۸۰ به صورت بین‌المللی از این گونه جانوری، حفاظت ویژه دارد و در سال ۸۶ نیز با تشکیل انجمن یوزپلنگ ایرانی و نامگذاری نهم شهریور به عنوان روز ملی یوز ایرانی، اقدامات حفاظتی از این حیوان شدت گرفت.
به نظر کارشناسان محیط زیست نگهداری از یوز ایرانی و تولید مثل آن بسیار پیچیده است چراکه این حیوان در محیط بسته باروری پایینی دارد.
یوز ماده جفت خود را انتخاب می‌کند و تا یوز نر را نپسندد جفت‌گیری نمی‌کند بنابراین محصور کردن این حیوان در منطقه‌ای محدود، زاد و ولد یوز را تهدید می‌کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: در ایران حدود ۶۰ سال پیش گونه‌های شیر و ببر منقرض شد اما یوزپلنگ هرچند با تعداد کم، همچنان مشاهده می‌شود.
آرامنش با اشاره به راه‌اندازی پاسگاه ویژه در منطقه حیات وحش نایبندان، بیان داشت: در منطقه زیستگاه این جانور، نیروی انسانی محیط‌بان افزایش داده شده که به طور مستمر گشت و کنترل دارند.
وی افزود: امکانات و تجهیزات محیط‌بانی در این منطقه افزایش داده شده تا محیط‌بانان برای کنترل یوز ایرانی با مشکل مواجه نباشند.
نصب ۴۳ دوربین در پناهگاه حیات وحش نایبندان
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی فرهنگ‌سازی حفظ این گونه جانوری را بسیار حائز اهمیت دانست و اذعان داشت: در حال حاضر ۴۳ دوربین در منطقه نایبندان تعبیه شده که به محض حرکت یوز ایرانی در منطقه از آن عکسبرداری می‌کند.
آرامنش با بیان اینکه تاکنون یوز ایرانی در منطقه نایبندان خراسان جنوبی هیچ تلفات انسانی نداشته است، خاطرنشان کرد: در صورت شکار این گونه جانوری در حال انقراض، فرد شکارچی متضرر جریمه ۱۰۰ میلیون تومانی خواهد شد.
وی یادآور شد: به مناسبت روز یوزپلنگ ایرانی، مراسم گرامیداشت همراه با تقدیر از محیط‌بانان نمونه استان در راستای آگاهی بخشیدن به جامعه در رابطه با این گونه در حال انقراض برگزار می‌شود.
حال که یوز آسیایی بیابان‌های ایران را به عنوان زیستگاه خود برگزیده باید از این جانور اصالت‌دار میزبانی شایسته‌ای صورت گیرد.
این گونه جانوری علاوه بر اینکه افتخاری برای محیط زیست این مرز و بوم است، می‌تواند با ایده‌هایی همچون جذب گردشگر، انجام مطالعات گونه‌شناسی و به کارگیری نیروهای محیط‌بان ویژه و متخصص، نقشی در اقتصاد داشته باشد.