بازار بورس فرصتی برای خرید و فروش سرمایه

از سال ۱۳۹۰ با ورود شرکتهای دولتی به بورس در راستای بحث خصوصی سازی و همچنین ورود جمع کثیری از مردم برای خرید سهام، تب بورسی فوران کرد و با هیجانی که در بازار سرمایه شکل گرفته بود شاخص بورس کشور و به خصوص استان خوزستان افزایش یافت. همین اتفاق باعث شد خیلی از افرادی که اطلاعات لازم را در بورس نداشتند با فروش داراییهای خود پول آن را وارد بورس کنند.
در بهمن ماه ۱۳۹۱ با قوت گرفتن تحریم ها و ورود اقتصاد کشور به رکود، افرادی که در بازار تحلیلگر بودند با دیدن نشانه های رکود اقتصادی، سهام خود را در بازار به فروش رسانده و از بازار خارج شدند.
با بروز این اتفاق افراد عادی که بدون هیچ آگاهی و فقط برای کسب سود بیشتر وارد بورس شده بودند در بورس باقی ماندند و متحمل ضررهای شدیدی شدند.
به گفته کارشناسان اقتصاد برخی معتقدند بورس مکانی برای سفته بازی آدم های باهوش است.
فارغ از این نظر، باید گفت که به رغم عمر ۴۹ ساله بورس در ایران، هنوز تعداد کثیری از مردم اعم از تحصیلکرده و نکرده، با پول و بی پول، با این بازار آشنایی ندارند و شاید اصلا نمی دانند چنین بازاری در کشور وجود داشته و امتیازات بالقوه و بالفعلی برای سرمایه دار شدن دارد.
در حقیقت بورس مکانی است که در آن سهام شرکت های گوناگون تولیدی خدماتی و سرمایه گذاری دادوستد می شود.
عنوان رسمی و قانونی آن «بورس اوراق بهادار» است که منظور از اوراق بهادار همان برگه های سهام شرکت هاست. به مکانی که در آن عمل دادوستد انجام می گیرد «تالار معاملات بورس» گفته می شود.
پرسش دیگری که شاید در ذهن گروهی از افراد شکل می گیرد این است که بورس چه مزایایی دارد؟
بورس نیز همانند سایر بازارهای رقیب همچون طلا، ارز، مسکن و… که در سال های اخیر جذابیت داشته اند مکانی برای سرمایه گذاری سودآور است. البته هرگز نباید فراموش کرد که سرمایه گذاری در این بازار همچون سایر بازارها نیازمند دقت، آگاهی و هوشمندی است.
مزیتی که سرمایه گذاری در بورس نسبت به بانک دارد این است که دراین بازار نیاز نیست سرمایه گذار حتما پولش را تا مدت طولانی دست نخورده نگهدارد، بلکه می تواند هرگاه که از این سرمایه گذاری منصرف شد (به جز درموارد استثناء) سرمایه اش را از بورس خارج نماید.
مزیت دیگر سرمایه گذاری در بورس، شرعی و حلال بودن آن است، یعنی سرمایه گذار در سود و زیان کار با سرمایه پذیر شریک است و این گونه نیست که بدون توجه به زیان احتمالی سرمایه پذیر، از ابتدا برای خودش سود قطعی تعیین کند.
نقطه قوت بعدی بورس، کمک به رشد صنعتی استان یا همان تقویت تولید است. همان طور که در بورس، سهام بسیاری از شرکت های تولیدی، صنعتی و خدماتی مهم استان خوزستان نظیر فولاد، پتروشیمی و غیره عرضه می شود.
مردم هم می توانند با خرید سهام این شرکت ها، علاوه بر تامین مالی آنها که امروزه دغدغه اصلی مدیران واحدهای تولیدی است، به رشد و بالندگی اقتصاد استان و تقویت بخش خصوصی کمک نمایند.

** مزیتهای بورس برای خوزستان ، سرمایه گذاران و شرکت ها
کارشناس مسول اقتصادی اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان خوزستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: حضور در بورس باعث می‌شود شرکتها بدون دخالت واسطه هایی مانند بانک، سپرده های خرد مردم را جمع آوری کنند و زمینه را برای فعال تر شدن بخشهای تولیدی و خدماتی استان خوزستان، فراهم کند.
فرهاد ترحمی گفت: کنترل نقدینگی در استان توسط بازار بورس، یک فرصت سرمایه گذاری مطلوب برای سرمایه گذاران با سرمایه های اندک ایجاد میکند و زمینه توزیع عادلانه ثروت را مهیا میکند.
وی گفت: مزیتهای کلان آن برای استان شامل رشد تولید ناخالص ملی و مهار تورم، استفاده از پس‌اندازهای خرد و کوچک مردم، هدایت سرمایه های سرگردان و کمک به رشد صنعتی شدن استان است.
این کارشناس مسئول اقتصادی اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان در ادامه با اشاره به مزیت های استفاده از بورس برای سرمایه گذاران عنوان کرد: اولین مزیت خوب بورس سرعت نقد شوندگی بورس نسبت به‌ بخش های مختلف از جمله مسکن است. اگر فردی در مسکن سرمایه گذاری می کند زمانی که به پول خود نیاز دارد باید مدت زمان زیادی را صرف پیدا کردن مشتری بکند ولی در بورس دسترسی به مشتری برای فروش سهام در سریعترین زمان امکان پذیر است.
ترحمی عنوان کرد: از دیگر مزیت های بورس می توان به خرید سهام و اوراق بهادار برای کسب بازده مناسب و پوشش در مقابل تورم؛ اطمینان از گزینه سرمایه گذاری به دلیل شفافیت اطلاعات؛ قابلیت نقد شوندگی اوراق بهادار و سهولت نقل وانتقال سهام و استفاده از معافیت های مالیاتی؛ مشارکت در فرآیند تصمیم گیری برای اداره شرکتهاو افزایش درجه نقد شوندگی ثروت افراد است.
وی افزود: شرکت ها می توانند با حضور در بورس مزیتهای مختلفی از جمله دسترسی به منابع مالی کم هزینه را به دست بیاورند. در حالت معمول شرکتهایی که خارج از بورس فعالیت میکنند مواقعی که برای تجهیز کردن تکنولوژیهای مورد استفاده یا سرمایه در گردش با کمبود منابع مالی مواجه هستند مجبور می شوند برای تأمین مالی خود به سمت گرفتن وامهای با نرخ بالا حرکت کنند یا اقدام به فروش اوراق مشارکت کنند.
وی گفت: همچنین شرکتهایی که در بورس فعالیت دارند از تخفیف های مالیاتی ۱۰ تا ۳۰ درصدی برخوردار هستند که شرکت های غیربورسی از آن بی بهره هستند.
ترحمی بیان کرد: از دیگر مواردی که شرکتها با حضور در بورس بهره مند می شوند میتوان به سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار؛ افزایش اعتبار داخلی و خارجی و تأمین مالی با به وثیقه گذاردن سهام شرکت در بازارهای مالی داخلی و خارجی؛ تعیین ارزش بازار بر اساس قانون عرضه و تقاضا تا زمانی که نام شرکت در تابلو بورس درج باشد.
این استاد دانشگاه عنوان کرد: همچنین سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت؛ به وجود آمدن دیدگاهی مطلوب در سرمایه گذاران با کاهش ریسک واحد اقتصادی و امکان تأمین مالی با هزینه کمتر؛ برخورداری از مزایای خاص و اعتباری مانند افزایش سقف تسهیلات بانکی و انتشار اوراق مشارکت و برخورداری از معافیت های مالیاتی از دیگر مزایای حضور شرکت ها در بازار بورس است.

** چگونگی سرمایه گذاری در بورس
کارشناس مسول اقتصادی اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان خوزستان بیان کرد: خرید و فروش سهام از طریق اینترنت و به صورت لحظه ای یا آنلاین صورت می پذیرد و برای اینکه بدانیم چه سهمی را باید خرید باید به مولفه های زیادی همچون شرایط اقتصادی سیاسی کشور و جهان، میزان اطلاعات و آگاهی از وضعیت شرکتهای بورسی، تحلیل صنایع مختلف توجه کرد.
ترحمی گفت: اگر فردی دریک شرایط طبیعی اقدام به خرید سهام کند و پس از افزایش ۲۰ یا ۳۰ درصدی قیمت سهام بلافاصله آن را بفروشد، می تواند از رهگذر این خرید و فروشها در نهایت به سود مناسبی که قطعا بالاتر از سود بانکهاست دست یابد.
این استاد دانشگاه افزود: هنگام خرید سهام فرد سرمایه گذار باید شرکتی را انتخاب کنید که جزو فهرست ۵۰ شرکت فعال تر و برتر بورس باشد. اسامی این شرکت ها هر ۳ماه یک بار از سوی بورس اعلام می شود. این فرد نباید تمام سرمایه خود را درون یک شرکت بگذارد و صرفاً سهام یک شرکت را خریداری کند بلکه اصطلاحاً سبدی از سهام بخرد.
این کارشناس و دکترای اقتصاد درادامه اظهار کرد: برای انتخاب شرکت مورد نظر از فعالان اقتصادی، کارگزاران و افراد مطلع در امور بورس باید مشورت گرفته شود و همواره اطلاعات خود از شرایط سیاسی اقتصادی استان، ایران و جهان را باید به روز کرد.
ترحمی بیان کرد: کسانی که سرمایه های اندکی دارند می توانند در صندوق های سرمایه گذاری قرار گیرند و آن عده ای که سرمایه های کلانی دارند می توانند با شرکت های مشاور سبدگردانی وارد مذاکره شوند تا سهام های مناسبی خریداری کنند.

** معایب حضور در بازار بورس
کارشناس سرمایه گذاری اداره کل امور اقتصادی و دارایی خوزستان گفت: در ابتدا باید بیان نمود که ضررهای در بورس ناشی از عوامل متعددی است که از آن جمله می توان به تأثیرات شدید مسایل سیاسی بر بازار و نبود ثبات اقتصادی، عدم شناخت کافی از وضعیت سهام شرکت مورد نظر، خرید سهام در اوج قیمت و عدم اطلاع از وقایع ایران و جهان، بروز تحولات غیرقابل پیش بینی در جهان است.
عادل خراسانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: دلایل فوق از جمله مهمترین عواملی است که باعث بروز زیان های شدید به سهامداران بورس می شود؛ البته در کنار این نکات باید به مسائلی نظیر شکل گیری حباب در سهام برخی شرکت ها و یا توقف های طولانی مدت نماد برخی شرکت ها در بورس اشاره کرد.
وی گفت: با در نظر گرفتن موارد فوق گاهی اوقات اقبال لازم برای پیوستن به بورس صورت نمی گیرد که در ادامه به توضیح آن پرداخته می شود، همه بورسهای اوراق بهادار دنیا به عنوان تامین کننده مالی ارزانتر، نقش موثری برای شرکتهای فعال حاضر در مجموعه خود دارند.
این کارشناس و دکترای اقتصاد درادامه افزود: در بورس های اوراقی، شرکت ها می‌توانند از طریق آورده نقدی سهامداران یا از محل بدهی، پول مورد نیاز برای پیشبرد اهداف مالی را تامین کنند. از این رو شرکتهای فعال در زمینه های مختلف در بورس های اوراق عضویت می یابند تا از این مزایا استفاده کافی را ببرند.
خراسانی اظهار کرد: در استان خوزستان نیز تامین مالی به همین منوال است. البته علاوه بر این مزیت، در بورس استان هنگام پذیرش شرکتها بحث معافیت مالیاتی نیز به عنوان یک امتیاز دیگر در صورت بورسی شدن لحاظ می شود. با این حال دیده می شود که میزان تقاضای پذیرش در بورس به نسبت شرکتهای ثبت شده در اداره ثبت شرکتها، تناسب چندانی ندارد. البته در یک سال و نیم اخیر چندین شرکت به بورس راه یافتند که اکثر آنها شرکتهای مشمول صدر اصل ۴۴ بوده اند. در این میان شرکت های غیر از اصل چهل و چهاری نیز در حلقه پذیرش از سوی سازمان باقی مانده اند. برخی در اساسنامه مشکلاتی دارند و برخی در بخش مالی و این امر که باعث شده جریان پذیرش آنها در بورس، به تعویق بیفتد.
وی تصریح کرد: حال پرسش اینجا است که چرا شرکتها تمایلی برای ورود به بورس ندارند و مدیران این شرکتهای خصوصی یا نیمه دولتی در شرایطی که اقتصاد استان خوزستان و کشور در مسیر خصوصی شدن قرار گرفته است، اما ترجیح می دهند که در خارج از بورس و بدون شفاف‌سازی اطلاعات خود، به فعالیت ادامه دهند؟ نکته جالب اینجا است که برخی از آنها معتقدند که اگر وارد بورس شوند، به دلیل اجبار در ارائه حساب‌های شفاف، ورود به بورس، برای آنها مزیت تلقی نمی شود. به طوری که با یک حسابسازی ساده در شرایط غیربورسی می توانند مالیات کمتری را به دولت پرداخت کنند. این درحالی است که در صورت بورسی شدن، مالیات پرداختی با معافیت ۲۰درصدی باز هم از وضعیت قبلی برای آنها بیشتر تمام می شود. بنابراین صرفه در این است که از وارد شدن به بورس منصرف شوند و همین عامل از انگیزه آنها بر این کار میکاهد.
خراسانی افزود: اگرچه تامین مالی از طریق آورده سهامدار برای آنها هزینه ای ندارد و تنها توقع سهامداران از شرکت را دوچندان می سازد. در همین حال در میان شرکت های حاضر در بورس نیز برخی خود تمایل دارند که از بورس خارج شوند. برخی دیگر از شرکتها نیز هنگامی که با هزینه هایی چون حق درج – پذیرش و حقوقی که سالانه باید به شرکت بورس پرداخت کنند، یا دستمزد حسابرس معتمد که شرکت برای ارائه اطلاعیه های دورهای باید نظر وی را به حسابها جلب کند، با مشکل افزایش هزینه روبه‌رو می شوند. اما شاید بتوان به ابزار دیگری برای حفظ شرکتها در بورس اشاره کرد و آن هم انتشار اوراق مشارکت برای شرکتهای بورسی است.بنابراین مزایای بورسی بودن یا تمام و کمال به شرکتها تعلق نمی گیرد یا معایب حضور در بازار اوراق بهادار به مزایای آن بیشتر است.
کارشناس سرمایه گذاری اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان با اشاره به اینکه با این تفاسیر نمیتوان موضوع قیمت گذاری سهام شرکتها را در بورس نادیده گرفت اظهار کرد: امری که سهامدار عمده یک شرکت می تواند به صورت روزانه قیمت سهام و دارایی خود را دنبال کند. این مزیت به وی کمک می کند تا با مبنای قیمتی که از سهام دارد، اگر بخواهد این دارایی ها را وثیقه کند یا هر زمان که به آن نیاز داشته باشد، سهامش را به قیمت روز نقد کند. در قبال این امتیاز شرکت به بورس متعهد میشود که ۲۰درصد از سهام خود را به صورت شناور در بازار سهام آزاد کند.
این کارشناس و دکترای امور اقتصادی و سرمایه گذاری درادامه بیان کرد: با خرد شدن سهام شرکت خاص و تبدیل آن به شرکت سهامی عام در بورس، یک رویداد دیگر هم رخ می دهد که شرکت با آن مواجه می شود و آن هم الزام در پاسخگویی به سهامداران جز در مجمع عمومی عادی سالانه است.
وی افزود: سهامداران خرد می توانند حتی جزئیترین اطلاعات شرکت را از مدیران شرکت خواستار باشند و این قضیه اغلب موجب نارضایتی مدیران شرکتها است. با این حال برای جلب نظر سهامداران در مواقع افزایش سرمایه، این پاسخگویی امری ضروری است ولی این مورد هم باید به نظر و تایید سازمان بورس برسد که خود از روندی طولانی، زمانبر و پرهزینه برخوردار است. این روند طولانی پس از کسب مجوز تا زمان ثبت افزایش سرمایه نیز وجود دارد، به طوری که اگر حق تقدم های تزریق شده در بازار سهام در مدت تعیین شده به فروش نرسد، شرکت ملزم است مهلت جدیدی را از سازمان بورس گرفته و به طور مجدد برای فروش حق تقدمهای استفاده نشده یا پاره سهام مجوز اخذ کند.
خراسانی گفت: پس از فروش کامل این برگه ها در بازار، آنگاه حدود یک تا دو ماه زمان در پیش است که افزایش سرمایه برای تامین مالی شرکت به ثبت برسد. به طور کل از ابتدای این اقدام تا پایان آن چیزی حدود شش تا هفت ماه زمان لازم است.

** تحلیل وضعیت بورس استان خوزستان
کارشناس سرمایه گذاری اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان درگفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: استان خوزستان موقعیت استراتژیک و اقتصادی ویژه ای در سطح کشور دارد که از این جهت از سایر استان ها متمایز می باشد. بدین لحاظ این استان دارای پتانسیل های طبیعی و بالقوه ای در بخش های مختلف اقتصادی است . به جهت برخوردار بودن استان خوزستان از مزیت های زیاد در سه رشته صنعتی به عنوان یکی از بهترین و کارآمدترین کانال‌های توسعه در این زمینه، بهره‌مندی از سازوکار تامین مالی از طریق بورس است: صنایع نفت و گاز، فولاد، آهن و کشاورزی.
خراسانی اظهار کرد: حجم خرید و فروش سهام در بورس استان خوزستان در سال ۱۳۹۱ تقریبا یکسان می باشد؛ با گذشت زمان حجم خرید از فروش پیشی می گیرد که دلیل این امر ورود کثیری از مردم در بازار بورس و تب بورسی می باشد.
وی گفت: در سال ۱۳۹۱ حجم خرید در بازار بورس استان ۱۲۲ میلیون سهم با ارزش ۴۸۰ میلیارد ریال بود که در سال ۱۳۹۵ میزان خرید در بازار بورس استان به ۷۷۳ میلیون سهم با ارزش یک هزار و ۴۴۲میلیارد ریال افزایش یافت.
این استاد دانشگاه بیان کرد: در بخش فروش نیز حجم فروش در بازار سهام استان در سال ۱۳۹۱ ۱۲۷ میلیون سهم به ارزش ۵۸۰ میلیارد ریال بود که در سال ۱۳۹۵حجم فروش به ۵۹۱ میلیون سهم به ارزش ۲ هزار و ۸۷ میلیارد ریال افزایش یافت.
خراسانی بیان کرد: ارزش خرید بورس در استان خوزستان در طی سال های ۹۴ و ۹۵ نسبت به فروش رشد کمتری داشته است؛ که این امر به دلیل کاهش انگیزه سرمایه گذاری در بورس و خروج از بازار سرمایه در سال های مذکور است.
کارشناس سرمایه گذاری اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان عنوان کرد: با توجه به پتانسیل های مختلف اقتصادی استان در صنایع مختلف تولیدی و خدماتی، محصولات کشاورزی و وجود صنایع نفت، پتروشیمی و فولاد، خوزستان بعنوان یکی از غنی ترین مراکز اقتصادی کشور مطرح شده است.
وی گفت: توسعه بازارهای پولی و سرمایه ای در استان ضمن اینکه می تواند در تامین سرمایه مورد نیاز شرکتهای استانی موثر باشد در رشد و توسعه شرکتها و دسترسی عامه مردم به بازارهای مالی به منظور کسب بازده مناسب، مفید نیز می باشد ،به صورت کل توسعه مالی همه مناطق مبتنی بر وجود سرمایه لازم است. بورس هر منطقه ای می تواند از طریق جمع آوری و انباشت سرمایه لازم ضمن کمک به کنترل تورم، در هدایت نقدینگی استان به سمت فعالیت های اقتصادی مولد موثر باشد.
۷۱۵۸/۶۰۰۲
خبرنگار: زینب فرحانی**انتشار: کبری آقازری