ملایر- ایرنا- حال که هنر دست، نقش خاطره می زند و در ورای خلاقیت ها جلوه گری می کند، هنر «مروار بافی» همدان می خواهد با ربودن گوی سبقت، در بین رقیبانش یکه تازی کند و به قطار بازارهای جهانی دست یابد.
به گزارش طبس نیوز به نقل از ایرنا، هنرمند چیره دست ملایری روزی نگران رنگ باختن این گنجینه ارزشمند در هزار توی هنر صنایع دستی بود، حال اما در تلاش برای رسیدن به بلندای تاریخ مروار است تا فارغ از قیل و قال ها به خلق زیبایی مبادرت ورزد و بی ادعا بر کنج خانه های هنردوستان بنشیند.
نقش در نقش از چوب و ترکه می بافد و می بافد، تا طرحی از خورشید بزند که طلوع کند بر زندگیشان و امرار معاشی باشد برای فرزندانش، آن هم از هنر دستی که به آن می بالد و می خواهد تا آن سوی دنیا رخ نمایی کند.
اینجا ملایر است… دیار هنردوستانی که هنرمندانش بدون ادعا برای پربرکت شدن سفره شان و جلا بخشیدن به فرهنگ و هنر این شهر، چوب را گره می زنند و می چینند، هنر خلق می کنند و هنرشان می شود سبد، میز و صندلی و صدها محصولی که می توانی به آن ببالی و بی اعتنا به هنر بیگانه، برایش پول خرج کنی.
مروار، ابتدا نامش غریب است، اما وقتی از درب کارگاه وارد می شوی، صدای خش خش ترکه ها و حرکت تند دست هنرمندان را در خلق این هنر ماندگار می بینی؛ به خلاقیت و ذوق سرشار ایرانی پی می بری که نمی گذارد هنر این تاریخ و تمدن رنگ ببازد و می کوشد تا از خاکش هم طلا بدست آورد.
این هنری نیست که فقط مردانه باشد، چه رنجی می کشند مادرانی که می خواهند با گره زدن چوب و ترکه های مروار، گره از مشکلات زندگی خود باز کنند و با هزاران امید و آرزو به تاریکی خانه های شاید کاهگلی شان روشنی بخشند و یا فرزندانشان را به خانه بخت بفرستند، آن هم با خلاقیت و هنر دستانشان.
هنر مروار بافی که شاید قدمتی حدود نیم قرن در ملایر دارد، امروز به جایی رسیده که به عنوان دومین شهر کشور، در تولید این هنر می درخشد و با بیش از ۱۲۰ هنرمند، قطب تولید مرواربافی و سبد بافی استان همدان و حتی کشور به شمار می رود؛ شهری که بیش از ۳۰ درصد تولیدات خود را به خارج از کشور صادر می کند.
استادکار خوش ذوقی که هنر مرواربافی را علم می داند و ادعا می کند جوانان مستعد جویای کار در ملایر می توانند از این بستر برای حرفه آموزی و رسیدن به درآمد پایدار بهره گیرند؛ چراکه امروز پشت میزنشینی دیگر پاسخگوی نیاز جوانان نیست و باید خودشان ایده و فکر نو داشته باشند.
رضا کرمی که به گفته خودش زمانیکه پشت کنکوری بوده، این هنر را در دو سه روز فرا گرفته، آن هم در قالب یک طرح، با عشق و علاقه وافر به این هنر و با ابتکار خودش، مدل های دیگری را برای مروار بافی طراحی کرده و حدود ۲۵ سال از عمر خود را در این هنر صرف کرده است.
افزایش سطح تولیدات و طراحی ها، تنوع محصولات، نظارت بر نوع هزینه کرد تسهیلات ارائه شده به شاغلان حوزه صنایع دستی، حمایت بیشتر مسئولان در خرید تجهیزات برای تولید مدل های مطلوب تر و ربودن گوی رقابت از کشورهایی همچون چین، خواسته هایی بود که این استادکار چیزه دست به آنها اشاره کرد.
** تقاضا برای مروار بافی به اندازه ای زیاد است که به تولید نمی رسیم
کارآفرین برتر کشور در رشته سبدبافی و مروار بافی که از سال ۹۰ با سه هنرآموز و ۵۰ میلیون ریال بدهی کار را شروع کرده، امروز به جایی رسیده که در چهار سال گذشته پی در پی عنوان کارآفرین برتر کشور را به خود اختصاص می دهد و سال گذشته نیز در بین ۱۰ هنرمند برتر کشور در صنایع دستی، رتبه برتر رشته سبدبافی را کسب می کند و امروز تقاضای بالا برای تولیدات خود از سراسر کشور را افتخاری می داند که حتی نمی تواند به تمام این درخواست ها پاسخ مثبت بدهد.
داود مجیدی که هم اکنون بیش از ۱۲۰ هنرمند شاغل در مرواربافی را در ۱۱ کارگاه زیر نظر خود دارد، رسیدن میزان تولید سبد و مرواربافی از پنج تن به بیش از ۳۰۰ تن در سال را ظرفیتی ویژه در حوزه صنایع دستی ملایر و استان همدان عنوان و ادعا می کند که این ظرفیت قابل افزایش است و محدودیتی در افزایش نیرو و تولید نداریم.
وی که گسترش تنوع و طراحی محصولات، جذب مشتری و بازار رقابت و افزایش صادرات را از اولویت های کاری خود می داند، گسترش صادرات به کشورهایی همچون ارمنستان و ترکیه علاوه بر آذربایجان را از برنامه های مهم خود در سال جاری عنوان می کند.
مجیدی با اشاره به امضای تفاهم نامه همکاری با نهادهایی چون فنی و حرفه ای، میراث فرهنگی و سازمان زندان ها و ایجاد اشتغال برای مددجویان زندان، به جوانان مستعد و جویای کار این امیدواری را می دهد که با ورود به این رشته هنر، در سال می توانند حداقل ۵۰۰ میلیون ریال درآمد کسب کنند، بدون هزینه کرد یک ریال پول و سرمایه.
این در حالیست که تولید مواد اولیه مروار در ملایر موجب شده تا این کارآفرین و شاغلان فعال در این هنر گامهایشان را محکم تر بردارند و از نظر بازار فروش محصولات نیز خیالشان راحت باشد، به گونه ای که سایر استان های کشور مواد اولیه مروار خود را از ملایر تهیه می کنند.
مسئول کارگاه های مروار بافی ملایر با بیان اینکه با تولید مواد اولیه مروار در این شهرستان و خرید از کشاورزان دیگر نگران تهیه مواد اولیه نیستیم، می گوید: روستاهایی همچون حرم آباد، می آباد، داویجان، گوراب و توچغاز در تولید مروار فعال هستند و از نظر بازار جوابگوی نیاز ما است.
مجیدی که با هزینه و ایده خود در ۱۱ روستا کارگاه مرواربافی ایجاد کرده و ۳۰ درصد از نیروهایش در منازل و خانه ها مشغول به کار هستند، توسعه این صنعت را نیازمند حمایت بیشتر مسئولان می داند و می گوید: ظرفیت و توانایی ما چیزی از کشور چین کم ندارد، من هزاران طرح و ایده در ذهن دارم که می توانم اشتغال زیادی را در این حوزه ایجاد کنم و این جز با حمایت محقق نمی شود.
وی که اولویت بعدی اش ایجاد ۵۰۰ شغل جدید در هنر مروار بافی و افزایش صادرات به کشورهای هدف است، از رقابت ناسالم در این هنر بسیار رنج می برد و اظهار می کند: به جای اینکه یکدیگر را حمایت و تشویق کنیم و در فضایی سالم به رقابت بپردازیم، از زمین خوردن هم لذت می بریم، در حالیکه من نیروهای خود را مدام تشویق می کنم که شما باید در آینده از من هم فراتر عمل کنید.
وی با تاکید این نکته که هنر مرواربافی قابلیت تبدیل شدن به یک رشته دانشگاهی را دارد، ادامه می دهد: در کشورهایی همچون آلمان، اسپانیا و استرالیا مروار بافی به عنوان یک رشته دانشگاهی تدریس می شود، اما در ایران و شهرستان ملایر که قطب تولید مروار است، هنوز این اتفاق رخ نداده است.
**برای برند شدن نیازمند ایجاد شهرک مرواربافی هستیم
این کارآفرین برتر کشوری در عین حال مهمترین خواسته اش از دولتمردان را ایجاد شهرک صنعتی مرواربافی برای کسب بازارهای جهانی و رسیدن به نقطه مطلوب برای برند شدن این صنعت می داند و می گوید: با این کار هم خیال کشاورز از تولید مواد اولیه مروار راحت می شود و هم تولید کننده محصولش را با کیفیت بالا و آسوده خاطر به بازارهای هدف صادر می کند.
مجیدی با ابراز گلایه از اینکه تسهیلات به ویژه در حوزه صنایع دستی همچون مرواربافی در جای خودش هزینه نمی شود و نیازمند نظارت بیشتر است، تاکید می کند: با وجود این مشکلات من منتظر اخذ تسهیلات نمی مانم و از ابتدای راه، هدفم را روشن کرده ام و باید به آن دست پیدا کنم.
وی می گوید: ما در حال حاضر از نظر نیروی انسانی، تامین مواد اولیه و بازار فروش مشکلی نداریم و این بستر و ظرفیت مهیا نیازمند حضور جوانان مستعد به کار است، در حالیکه من این شوق و اشتیاق را در جوانان نمی بینم و بیشتر تمایل به پشت میزنشینی دارند و چه بسا گاهی هم این هنر را به سخره می گیرند.
رسیدن به جایی که صنعت مروار بافی ۶۰ درصد تولید کشور را تامین کند، تشنه جذب بازار جهانی باشد و رشته کار را حتی از شهرهای شمالی کشور بگیرد، پتانسیلی بسیار قوی است که همت بیشتر و جدی تر دولتمردان را می طلبد تا در این مسیر پر فراز و نشیب، رنجشان با حضور دلالان و واسطه ها رنگ نبازد و بتوانند در ریل رقابت جهانی قرار گیرند.
به گفته رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ملایر اقدامات زیادی برای ایجاد شهرک صنعتی مرواربافی و جذب سرمایه گذار در روستاهای گوراب و داویجان این شهرستان از طریق معاون مناطق محروم نهاد ریاست جمهوری، فرمانداری ویژه ملایر و بخش خصوصی انجام شده است که در صورت وجود سرمایه گذار، دولت حمایت های لازم را انجام خواهد داد.
ابراهیم جلیلی با اشاره به اینکه هر سال از سهم تسهیلات بانکی برای رشته های صنایع دستی، درصد مناسبی به هنرمندان این رشته ها پرداخت می شود، این میزان تسهیلات را برای حمایت از قشر فعال در حوزه صنایع دستی مناسب نمی داند و بر لزوم حمایت بیشتر تاکید می کند.
وی هنر مروار بافی را بعد از منبت کاری یکی از رشته های فعال و پویا در راستای توسعه و سرمایه گذاری در این شهرستان می داند و ابراز می کند: مواد اولیه مروار در این شهرستان تولید می شود و برخلاف سایر فعالیت های اقتصادی، مشکل بازاریابی و فروش در این صنعت نداریم.
جلیلی همچنین کمبود کارگر مجرب و خبره در این هنر را یک مشکل عنوان می کند و می افزاید: در سال های گذشته در این زمینه توسعه خوبی داشتیم و این هنر هم اکنون در بسیاری از روستاهای ملایر همچون الفاوت، انوج، علوی، گوراب، داویجان و می آباد توسط بانوان به عنوان یکی از بهترین مشاغل خانگی صورت می گیرد.
با این وجود حالا که هنر مروار بافی در شهرستان ملایر گام هایش را محکم برداشته و در دل روستاها ریشه دوانیده، برای درخشیدن در بازارهای جهانی و رسیدن به قطار توسعه نیازمند حمایت و نگاه ویژه مسئولان است تا برند و مدالی شود بر گردن فرهنگ و هنر این خطه از ایران زمین.
در حال حاضر حدود ۹ هزار هنرمند در بیش از ۱۲ رشته صنایع دستی شهرستان ملایر شاغل هستند که می توان به رشته هایی چون منبت کاری، مرواربافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، سفالگری و ساخت سازهای سنتی اشاره کرد.
شهرستان ملایر با دارا بودن جمعیتی بالغ بر ۳۰۰ هزار نفر در ۷۵ کیلومتری شهر همدان واقع شده است.
۷۵۲۸/۲۰۸۷
گزارش از: معصومه موسوی**انتشار دهنده: زهرا پیرنیا