گروه اجتماعی: مدرس حوزه علمیه علوم اسلامی دانشگاهیان خراسان‌جنوبی گفت: بر اساس پژوهش‌های استاد دلشاد تهرانی می‌توان حقوق در نهج‌البلاغه را به سه قسم حق خدا، حق خَلق و حق خِلقت( طبیعت) تقسیم کرد و مولا درباره هر کدام از این بخش‌ها نظرات ارزشمندی دارند.
حجت‌الاسلام علیرضا نخعی‌پور، کارشناس مشاوره حوزه علمیه خراسان‌جنوبی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان‌جنوبی، گفت: بر اساس نگاه امام علی(ع) محور قرار گرفتن حقوق متقابل در زندگی از عوامل اساسی اصلاح رفتارها و مناسبات در زندگی است.
در نگاه امام علی(ع) حقوق یک طرفه معنا ندارد
وی اظهار کرد: بر اساس بررسی‌هایی که استاد دلشاد تهرانی انجام داده‌اند، وقتی در واژه حقوق در نهج البلاغه تأمل می‌کنیم درمی‌یابیم که در نگاه مولا مطالبات و حقوق کاملا دو طرفه است و حقوق یک طرفه در نظر ایشان معنا ندارد.
مدرس حوزه علمیه علوم اسلامی دانشگاهیان خراسان‌جنوبی بیان کرد: فقط درباره خداوند متعال حق یک طرفه معنا دارد اما خداوند از سر رحمت و بخشندگی خود آن را دو طرفه قرار داده و حقی را برای بندگان در نزد خویش فرض کرده است.
نخعی‌پور ادامه داد: باز هم بر اساس پژوهش‌های استاد دلشاد تهرانی می‌توان حقوق در نهج البلاغه را به سه قسم حق خدا، حق خَلق و حق خِلقت( طبیعت) تقسیم کرد و مولا درباره هر کدام از این بخش‌ها نظرات ارزشمندی دارند.
وی افزود: نکته جالب این جا است که علاوه بر حق خداوند بر بندگان که اطاعت است، انسان‌ها بر خویش( جسم و روح خویش) نیز حقوقی دارند که که تأمل در آن بسیار درس آموز است که از جمله این حقوق می‌توان به حفظ کرامت انسانی و دور نگه داشتن خویش از هر پلیدی اشاره کرد.
حفظ نفس از نگاه، حق انسان بر خویشتن
کارشناس مشاوره حوزه علمیه خراسان‌جنوبی اظهار کرد: به عنوان مثال در خطبه ۱۰۳ نهج البلاغه آمده است که (نفس خویش را از هر پستی، برتر و بالاتر بدار؛ هر چند تو را به مقصد برساند؛ زیرا تو هرگز نمی‌توانی در عوض آن چه از آبرو و شخصیت خود که در این راه می‌دهی، بهایی به دست آوری).
نخعی پور بیان کرد: از این منظر از دیدگاه حضرت علی(ع) یکی از حقوق انسان بر نفس خویش پاک نگه داشتن آن از گناه است چرا که به این وسیله آبرو و شخصیت شخص مؤمن تأمین می‌شود که هیچ چیز با آن برابری نمی‌کند.
وی ادامه داد: اما نکته حائز اهمیتی که در زمینه حقوق متقابل انسان‌ها در نهج البلاغه وجود دارد این است که مولا علی(ع) تنها از حقوق مردم بر مردم سخن نمی‌گوید بلکه از حقوق مردم که بر عهده زمامداران است نیز به مراتب نکاتی را بیان داشته‌اند.
مدرس حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان خراسان‌جنوبی گفت: حضرت علی(ع) در خطبه ۲۱۶ نهج‌البلاغه به وضوح اشاره می‌کنند که(بزرگترین حقى که خداوند تعالى از آن حقوق واجب گردانیده، حق والى است بر رعیت و حق رعیت است بر والى. این فریضهاى است که خدا اداى آن را بر هر یک از دو طرف مقرر داشته و آن را سبب الفت میان ایشان و عزت و ارجمندى دین ایشان قرار داده است. پس رعیت صلاح نپذیرد مگر آنکه والیان صلاح پذیرند و والیان به صلاح نیایند، مگر به راستى و درستى رعیت. زمانى که رعیت حق خود را نسبت به والى ادا کند و والى نیز حق خود را نسبت به رعیت ادا نماید، حق در میان آنها عزت یابد و پایههاى دینشان استوارى گیرد و نشانههاى عدالت برپا گردد و سنت‌هاى پیامبر (ص) در مسیر خود افتد و اجرا گردد و در پى آن روزگار به صلاح آید و امید به بقاى دولت قوت گیرد و دشمنان مأیوس گردند. )
حقوق متقابل مردم و زمامداران؛ بزرگترین حقی که خداوند مقرر داشته
نخعی پور اظهار کرد: مولا در ادامه خطبه می‌فرمایند: (اگر رعیت بر والى خود چیره گردد یا والى بر رعیت ستم روا دارد، در این هنگام، میان آنها اختلاف کلمه پدید آید و نشانههاى جور پدیدار آید و تباهکارى در دین بسیار شود و عمل به سنت‌ها متروک ماند و به هوا و هوس کار کنند و احکام اجرا نگردد و دردها و بیماری‌هاى مردم افزون شود و کس از پایمال شدن حق بزرگ و رواج امور باطل بیمى به دل راه ندهد. در این هنگام نیکان به خوارى افتند و بدان عزت یابند و بازخواست‌هاى خداوند از بندگان بسیار گردد).
وی یادآور شد: حضرت در این خطبه پیامدهای زائل شدن حقوق دیگران را بیان می‌دارد که از آن جمله می‌توان وقوع نزاع و درگیری، ظهور ستم و بیداد، آسیب دیدن دین و دینداری، ترک شدن سنت‌های نیکوی نبوی و راه و رسم‌های درست اخلاقی و فراگیرشدن هواپرستی اشاره کرد.