لزوم وحدت حوزه و دانشگاه در بحث طب اسلامی/ تفاوت فعل خدا و فعل انسان در علم

داوود فرج‌زاده، رئیس مرکز تحقیقات طب، قرآن و حدیث دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله(عج) در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به تحلیل مفهوم و مبانی طب اسلامی پرداخت و ضمن تفکیک قائل شدن بین طب سنتی و اسلامی، گفت: منظور از طب اسلامی طبی است که ناشی از آموزه‌های دینی، رهنمودهای ائمه معصومبن(ع)، قرآن و احادیث است که البته هنوز شکل خود را پیدا نکرده.

وی با تأکید بر اینکه ما بر اساس اعتقاد و استدلال منطقی به طب اسلامی اعتقاد داریم، تحلیل کرد: ما می‌گوییم اسلام دین کاملی است؛ اگر این دین کامل است و برای راهنمایی بشر به سوی سعادت و سعادت‌مندی انسان در این دنیا و دنیای دیگر آمده است پس باید به مسئله سلامتی توجه کرده باشد چرا که سلامتی یکی از شاخصه‌های سعادت است.

شاه‌کلید‌های طب اسلامی در قرآن هست اما ...

این استاد دانشگاه افزود: پس اگر در حوزه سلامت اسلام چیزی نگفته باشد این نقص دین است و اگر حرفی زده باید بررسی شود. یکسری شاه‌کلید‌هایی در قرآن در خصوص سلامت مطرح شده و آموزه‌های دینی در خصوص سلامت در روایت‌ها نیز وجود دارد اما متأسفانه ما روش استنباط این آموزه‌ها را بلد نیستیم و این مشکل ما است.

فرج‌زاده با اشاره به اینکه همچنان که در تفسیر قرآن تفسیر آیه به آیه، تفسیر معنوی، تفسیر قرآن به قرآن و ... داریم باید در حوزه طب اسلامی هم تفسیرها و روش‌هایی ایجاد شود، گفت: باید شیوه‌های تفسیر و شناخت را در حوزه درمان و بهداشت یاد بگیریم و از رهنمودهای قرآنی استفاده کنیم که این مهم نیازمند تسلط به قرآن و هوش قرآنی است.

هنوز در ابتدای راه طب اسلامی هستیم

وی در پاسخ به این سؤال که اکنون در کجای راه قرار داریم؟ گفت: کارهایی صورت گرفته و برخی از محققان در دانشگاه و حوزه در حال کار هستند. اما در ابتدای کار هستیم. افرادی همچون دکتر نورمحمدی و هم دوره‌های ایشان بر روی مبانی طب اسلامی کار کرده و به مدل رسیده‌اند. یعنی اکنون طراحی مدل سلامت بر اساس آموزه‌های دینی را شروع کرده‌اند. این گام‌های اولیه زیربنایی مسئله است اما نشر دادن این مسئله خیلی مهم است تا بقیه مردم، محققان و دانشجویان با این مبانی آشنا شوند و بدانند که افرادی توانسته‌اند مبانی را تحلیل و استخراج کنند ولی ادامه راه باقی است و باید دیگران این راه را ادامه دهند.

لزوم وحدت حوزه و دانشگاه در بحث طب اسلامی

رئیس مرکز تحقیقات طب، قرآن و حدیث دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله(عج) به فعالیت‌هایی که برخی علمای حوزوی در خصوص طب اسلامی انجام می‌دهند نیز اشاره و اظهار کرد: برخی از علمای حوزه اکنون در این زمینه در حال کار کردن هستند مثل حجت‌الاسلام تبریزیان که حتی دارو می‌سازند و به طور تجربی هم نتیجه می‌گیرند. اما باید بر روی طرح‌ها و اقدامات این افراد کار آکادمیک و پژوهش دانشگاهی صورت گیرد. وحدت حوزه و دانشگاه یک شعار نیست بلکه در چنین مواردی باید به طور عملی محقق شود. آنچه مد نظر امام راحل در بحث وحدت حوزه و دانشگاه بوده این است که ما دانشگاهیان علاقه‌مند به سراغ حوزویان علاقه‌مند رفته و مباحث را بین رشته‌ای کار کنیم.

وی ادامه داد: باید حوزویان و دانشگاهیان به صورت تیمی کار کنند؛ یعنی حوزویان که به مبانی دینی مسلط هستند این مبانی را در اختیار ما قرار دهند و ما نیز این مبانی را در حوزه آکادمیک تجربه و پژوهش کنیم چرا که این دانشگاهیان هستند که می‌دانند چگونه باید به یک مبحث اعتبار علمی بخشید.

رئیس مرکز تحقیقات طب، قرآن و حدیث دانشگاه علوم پزشکی بقیةالله(عج) به چالشی که همچنان در حوزه طب اسلامی وجود دارد نیز اشاره کرد و گفت: هنوز هم برخی علمای دینی این مسئله را مطرح می‌کنند که طب اسلامی و یا حتی علم اسلامی داریم یا نداریم؛ اما از همین افراد بعد از مدتی مطلب دیگری نقل قول می‌شود.

علومی که به فعل خدا می‌پردازد اسلامی و غیر اسلامی ندارد

وی به آخرین مطلبی که در این خصوص از آیت‌الله جوادی آملی نقل شده است اشاره کرد و گفت: آخرین گفته ایشان در این زمینه که آیا علم اسلامی داریم یا نداریم این است که علومی که به فعل خدا می‌پردازد اسلامی و غیر اسلامی ندارد؛ مثل شیمی که در حال بررسی اتم و ... است (یعنی بخشی که خواص عناصر را بررسی می‌کند خواص فعل خدا را بررسی می‌کند) یا آناتومی که فعل خدا را بررسی می‌کند، اسلامی و غیر اسلامی ندارد. اما جایی که فعل انسان را بررسی می‌کند، مثل روش‌های درمان می‌توان اسلامی و غیر اسلامی داشت و می‌توان از رهنمودهای دینی روش‌های اسلامی درمان را استخراج و استفاده کرد.

فرج‌زاده در پایان گفت: در بهداشت و درمان هم می‌توان یک روش بهداشتی و پیشگیری را ابداع و قاعده‌مند کرد. حال اگر خلاقیت صورت گرفته به کمک آموزه‌های دینی باشد می‌توان آن روش ابداعی را به دین نسبت داد.