« علم سلام » یادی از وداع آخر علمدار كربلا

به گزارش ایرنا هر منطقه ای برای گرامیداشت ماه محرم و پاسداشت خون شهیدان كربلا آیین های خاصی دارد و یكی از آیین های كهن در روستای محمود آباد از توابع شهرستان بیرجند « علم سلام» است كه از سال های بسیار دور تاكنون هر ساله با شكوه تر از سال قبل به میزبانی هیات صاحب الزمانی (عج) این روستا برای استقبال از هیات های میهمان اجرا می شود.
رئیس هیات صاحب الزمانی (عج) روستاهای محمود آباد و عباس آباد درباره تاریخچه این آیین به خبرنگار ایرنا گفت: این رسم از زمان های قدیم نسل به نسل منتقل شده و منقول است كه شخص خیری این علم را برای حفظ موقوفه ای با نیت عزاداری برپا كرده است.
جمشید محمود آبادی كه این سنت را از 50 سال گذشته به یاد دارد افزود: اجداد ما نیز این آیین را اجرا می كردند از این رو می توان قدمت آن را به بیش از 500 سال گذشته تخمین زد.
وی بانی اول برپایی علم را شخصی به نام «كربلایی آقا سید رضا » عنوان كرد و اظهار داشت: این شخص روحانی بوده و مسئولیت آموزش قرآن اهالی روستا را زمان های قدیم بر عهده داشته است.

** برپایی علم برای ماندگار ماندن موقوفه عزاداری
رئیس هیات صاحب الزمانی(عج) روستاهای محمود آباد و عباس آباد، گفت: با توجه به اینكه اولین ملك برای عزاداری در روستای محمودآباد وقف شده، برای اجرای نیت از روستاهای همجوار در عزاداری محرم دعوت می شده كه پس از گذشت چندین سال كربلایی آقا سید رضا علم حضرت عباس(ع) را برپا كرده و با این علم به استقبال هیات های میهمان می رفته است.
وی ادامه داد: این علم، سال های بعد به نسل های آینده منتقل و رسم هنوز هم مطابق گذشته و حتی با شكوه تر اجرا می شود.
محمود آبادی با بیان اینكه نیت موقوفه مذكور توزیع نان بین عزاداران بوده است افزود: آن زمان به احترام موقوفه و حرمت عزاداری جمعیت زیادی از روستاهای برزج، كفكی، خراشاد ، بهدان و غیره به محمودآباد می آمدند و مراسم روضه خوانی نیز اجرا می شد.
وی بیان كرد: با افزایش جمعیت عزاداران، موقوفه نیز گسترده تر شد و حتی متولیان در روستاهای دیگر هم با همین نیت وقف هایی انجام دادند اما رسم «علم سلام» به همان روال سابق ادامه یافت.

**علم سلام؛ یادی از وداع آخر حضرت عباس (ع)
رئیس شورای اسلامی روستای محمودآباد با بیان اینكه اولین مجالس روضه نیز از این روستا آغاز شده است گفت: عزاداران سایر روستاها با علم های خود به محمود آباد می آمدند و هنگام ورود، علم های 2 روستا را مقابل یكدیگر قرار داده و با خواندن اشعاری از عظمت و رشادت حضرت عباس(ع) یاد می كردند.
وی تاكید كرد: مراسم علم سلام به یاد وداع آخر حضرت ابوالفضل (ع) روز هشتم محرم و قبل از تاسوعا اجرا و قلب ها برای سوگواری شهادت این بزرگمرد تاریخ كربلا آماده می شود.
محمودآبادی با اشاره به گسترده تر شدن این مراسم در سال های اخیر تصریح كرد: اكنون در تلاش هستیم كه عزاداری بعد از آیین علم سلام را گسترش داده و از فرصت حضور هیات های چند روستا برای تجمیع عزاداری به شكل باشكوه استفاده كنیم.
وی كه از 17 سال پیش متولی هیات عباس آباد و محمود آباد است ادامه داد: پس از این هم هیات روستا با متولیان قبلی مراسم عزاداری روز هشتم را اجرا می كرد و حتی در حدود 30 سال قبل كه روستا برق نداشت به وسیله یك موتور برق تلویزیونی را در محلی از روستا مستقر كرده و با همت یكی از اهالی كه آن زمان فیلمبردار ماهری بود مراسم را به صورت زنده پخش می كردیم.

**عزاداری تجمیعی شالوده ای از «علم سلام»
رئیس هیات صاحب الزمانی روستاهای محمودآباد و عباس آباد یكی از آثار مهم این مراسم را ایجاد فضای صمیمی بین روستاهای همجوار عنوان كرد و گفت: گزارش هایی نیز در رسانه ها از جمله صدا و سیمای خراسان آن زمان وجود دارد.
وی با بیان اینكه روستای خراشاد به واسطه ارتباط قومی و قبیله ای با محمود آباد در اجرای آیین«علم سلام» پیش قدم بوده افزود: البته این حضور چند سالی به خاطر كمبود فضا با وقفه مواجه شد ولی اكنون به لطف كمك های خیران و مردم، حسینیه ای بزرگ در حال احداث است كه با ساخت آن زمینه برای اجرای طرح تجمیع عزاداری چند روستا فراهم می شود.
محمود آبادی بیان كرد: این حسینیه در حال حاضر 1700 متر زیربنا دارد و تاكنون 110 میلیون تومان كمك مردمی برای ساخت آن جمع آوری شده است.
وی با اشاره به نیاز بیش از 300 میلیون تومانی برای تكمیل حسینیه روستای محمود آباد گفت: طرح بسیار جامع و زیبایی با معماری اسلامی - ایرانی در افق این پروژه دیده شده كه امید است با تداوم كمك های خیران و نیك اندیشان در سال های آینده به بهره برداری برسد.
رئیس شورای اسلامی محمودآباد افزود: روستاهای خراشاد، بهدان و چاچ برای مراسم «علم سلام » و برگزاری عزاداری تجمیعی هر ساله حضور پیدا می كنند؛ اما اكبر آباد و برخی دیگر از روستاها نیز برای شركت در این مراسم اعلام آمادگی كرده اند.
وی با تاكید بر اینكه وقف مد نظر برای عزاداری روز هشتم باید برای آیندگان هم ماندگار بماند اظهار داشت: تلاش می شود كه این اثر معنوی با همكاری میراث فرهنگی به ثبت ملی نیز برسد.
محمود آبادی بخشی از اشعار آیین «علم سلام »را بعد از سلام و صلوات از سوی هیات میهمان بدین شرح ذكر كرد: ای شه كربلا سلام علیك / ای به غم مبتلا سلام علیك / ای سرت بی تن و تنت بی سر شده در كربلا سلام علیك/
و در ادامه نیز هیات میزبان پاسخ می دهد؛ علی ناصران شه تشنه لب علیك سلام/ ز صدق گریه كنان روز و شب علیك سلام/ مگر نه اید خبر از مراتب امروز / نشسته جن و ملك در تعب علیك سلام.

** آیین «علم سلام» محمودآباد در راه ثبت ملی
مسئول حوزه پژوهش اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی نیز گفت: آیین «علم سلام » بین 2هیات در محل رودخانه روستای محمودآباد انجام می شود.
احمد برآبادی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: سال گذشته كار پژوهشی برای ثبت معنوی این آیین سنتی انجام شده و در تلاش هستیم امسال با مستند سازی از طریق فیلم و عكس مراحل اجرای ثبت ملی آن را تكمیل كنیم.
وی افزود: برای ثبت ملی نیاز است كه پرونده آن در شورای ثبت استان بررسی و به جلسه كشوری ارسال شود كه امیدواریم این روند طولانی نشود.
مسئول حوزه پژوهش اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی با تاكید بر جمعی بودن این آیین تصریح كرد: آیین های سنتی جنبه اتحاد و همگرایی دارد لذا با حفظ امانت داری این آیین ها ثبت ملی می شود.
وی با اشاره به ثبت 10 آیین عاشورایی خراسان جنوبی در فهرست آثار ناملموس ملی گفت: امسال هم سه طرح در دست بررسی بوده كه یكی از آنها آیین « علم سلام » محمودآباد است.
گزارش از عصمت برزجی
9893 * 6054