نورنیوز – گروه فرهنگی: در جهان، نمونه های زیادی از نمایشگاه های عمومی کتاب وجود دارد که هرچند از جهاتی با یکدیگر نفاوت هایی دارند اما وجه مشترک همه آنها “کتاب” است. طبق برخی گزارش های رسانه ای، بیش از ۸۰ نمایشگاه کتاب ملی یا بین المللی در سراسر دنیا قابل ردیابی است؛ و این غیر از نمایشگاه های محدود منطقه ای است که در محدوده های کوچک تر جغرافیایی برگزار می شود. به این اعتبار، می توان با قاطعیت حکم کرد که هیچ فصل یا ماه یا هفته ای در جهان نیست که رخدادی در قالب نمایشگاه کتاب برگزار نشود.
پراکندگی جغرافیایی این نمایشگاه ها تقریبا تمام سیاره را دربر می گیرد. در ۵ قاره جهان و در هر قاره چندین نمایشگاه در طول سال،به کتاب می پردازند. به لحاظ پراکندگی زبانی نیز تقریبا برای تمام زبان های رایج در جهان نمایشگاه کتاب هست. از زبان انگلیسی و آلمانی و فرانسه و اسپانیایی تا عربی و ترکی و فارسی ، و کره ای و چینی و ژاپنی و هندی تا روسی و زبان های قومی در آفریقا. به لحاظ محدوده سنی نیز، ماجرا از همین قرار است. در مجموعه اتفاقات مرتبط با کتاب در جهان، هم برای بزرگسالان و هم برای کودکان و نوجوانان،نمایشگاه وجود دارد. نمایشگاه کتاب بولونیا در ایتالیا و نیز نمایشگاه کتاب شانگهای در چین، و ابوظبی در امارات، مشهورترین نمایشگاه های کتاب کودکان و نوجوانان هستند.
با اینحال تمام این نمایشگاه های پرشمار کتاب را از یک جهت می توان بر دو نوع دانست: نمایشگاه های تجاری و نمایشگاه های غیر تجاری. دسته نخست به آنهایی اطلاق می شود که بیش از فروش محصول کتاب، بر تبادلات و قراردادها و کپی رایت ها و تفاهمات برای کار مشترک استوارند. بر این اساس،اصلی ترین مراجعان و مخاطبان این نمایشگاه ها فعالان و صاحبان بنگاه های نشر و وکلا و نمایندگان بازرگانی شرکت های انتشاراتی اند. شاخص ترین و مشهورترین نمایشگاه در این دسته، نمایشگاه کتاب فرانکفورت است که هرسال در ماه اکتبر و در فصل پاییز در این شهر برگزار می شود. دسته دوم اما وجه عمومی تری دارند و عملا بازار خرید و فروش سالانه کتاب برای مشتاقان و مصرف کنندگان کتاب هستند. چنین نشست هایی بیش از آنکه به نمایشگاه شباهت داشته باشند به فروشگاه شبیه اند. نمایشگاه کلکته در هند یا نمایشگاه قاهره در مصر یا نمایشگاه کتاب تهران در ایران، شاخص ترین و شلوغ ترین نمایشگاه های این دسته دوم به حساب می آیند.
چند روزی است که نمایشگاه بین المللی کتاب تهران، سی و پنجمین دوره برگزاری اش را شروع کرده است. این نمایشگاه،شاید مهم ترین و بزرگ ترین رویداد فرهنگی سالانه کشور است که ظرف ۱۰ روز چیزی بین ۴ تا ۵ میلیون بازدید کننده را به خود می بیند و حجمی بیش از ۴۰۰ میلیارد تومان گردش مالی را به بازار نشر و کتاب ایران تزریق می کند. تعداد ناشران داخلی حاضر در این رویداد،تقریبا ۲۷۰۰ ناشر است و در برخی از سال ها بیش از ۱۰۰۰ ناشر خارجی در آن حضور پیدا می کنند. به این اعتبار باید نمایشگاه بین المللی کتاب تهران را از بزرگ ترین نمایشگاه های جهان دانست. با اینهمه بد نیست مروری داشته باشیم بر اصلی ترین و مشهورترین رخدادهایی در سراسر جهان که محورشان “کتاب” است؛ خواه در قالب نمایشگاه یا در قالب فروشگاه. ذکر این نکته ضرورت دارد که تعداد نمایشگاه های کتاب در جهان، بارها بیشتر از این مواردی است که در گزارش حاضر آمده است.
نمایشگاه کتاب فرانکفورت
بیش از ۵ قرن است که شهر فرانکفورت در آلمان، سابقه برگزاری نمایشگاه کتاب دارد. نمایشگاه کتاب فرانکفورت از سال ۱۴۵۴ میلادی و به دنبال اختراع دستگاه چاپ به دست یوهانس گوتنبرگ آغاز به کار کرد و پیش از آن محلی برای خریدوفروش کتابهای دست‌نویس بود.
نمایشگاه کتاب فرانکفورت به لحاظ تعداد غرفه‌داران و بازدیدکنندگان، بزرگترین نمایشگاه تجاری کتاب در جهان محسوب می‌شود. این نمایشگاه پنج روزه، اکتبر هرسال در کشور آلمان برگزار می‌شود. تقریبا هیچ نهاد انتشاراتی در دنیا نیست که حضور در این ضیافت بی نظیر کتابی را تجربه نکرده باشد یا میل به حضور در آن نداشته باشد. مهم ترین قرارها و قراردادها و کپی رایت های عالم کتاب در این نمایشگاه رقم می خورد و به نوعی می توان گفت نبض نشر جهان در این نمایشگاه می زند.
این نمایشگاه که بزرگترین گردهمایی ناشران و نویسندگان سراسر جهان است، هر سال بر حوزه کتاب، بازی های ویدئویی، تلویزیون و سینما متمرکز می‌شود. علاوه بر موضوع کتابهای الکترونیکی، چالش بازار کتاب سنتی و رقبای جدید نیز از موضوع‌های مورد بررسی در این نمایشگاه است.
در آلمان غیر از نمایشگاه کتاب فرانکفورت، نمایشگاه کتاب لایپزیک هم اهمیتی فراوان دارد و قدمت آن به قرن ۱۷ میلادی می رسد.
نمایشگاه کتاب لندن
به عنوان نمایشگاهی که نزدیک به نیم قرن است هر سال برگزار می‌شود، نمی‌شود حرف از نمایشگاه‌های مهم کتاب جهان در میان باشد و از نمایشگاه کتاب لندن اسمی به میان نیاید. این نمایشگاه به عنوان مهم ترین نمایشگاه کتاب بهاره اروپا و بزرگ ترین رویداد صنعت نشر بریتانیا در ابتدا کار خود را به عنوان یک رویداد اختصاصی برای کتابداران آغاز کرد و قرار بود بستری برای ناشران کوچک فراهم کند تا آثارشان را به نمایش بگذارند. این روزها اما نمایشگاه کتاب لندن به یک رویداد مهم بین‌المللی تبدیل شده است و، دستکم در اروپا، پس از نمایشگاه فرانکفورت دومین نمایشگاه مهم کتاب به شمار می‌رود.
نمایشگاه کتاب کودک بولونیا
نمایشگاه کتاب کودک بولونیا در ایتالیا مهم ترین نمایشگاه بین‌المللی کتاب کودک در جهان است. این نمایشگاه اولین بار در آوریل سال ۱۹۶۴ برگزار شد. ایده برگزاری چنین نمایشگاهی آن بود که یک رویداد با تمرکز بر کتاب های کودک برگزار و برای این کتابها اعتبار و احترام قائل شود. نمایشگاه کتاب بولونیا از همان بدو کار به میعادگاهی برای ناشران کتاب کودک از سراسر جهان تبدیل شد. ناشرانی از ۱۰۰ کشور جهان،هرسال در این نمایشگاه، شرکت می کنند. بولونیا نیز نمایشگاهی عمدتا تجاری است و مرکزی برای عقد قراردادها و رد و بدل کپی رایت به شمار می آید.
نمایشگاه بین المللی کتاب کودک بولونیا هرسال در فروردین ماه به مدت ۴ روز برگزار می‌شود. این شهر نیمه صنعتی در شمال ایتالیا قرار دارد که در طول سال نمایشگاه‌های متعددی در زمینه‌های مختلف علوم، صنعت، فرهنگ و هنر در آن برپا می‌شود. نمایشگاه بین‌المللی کتاب کودک بولونیا، اولین بار در سال ۱۹۶۴ برگزار شد. این نمایشگاه موقعیت مناسبی برای ارزیابی آثار منتشر شده در سطح جهانی و بازاریابی وسیع برای ناشران است.
در این نمایشگاه جوایز مخصوص نیز به تصاویر آثار منتشر شده اهدا می‌شود. نمایشگاه دو هیئت داوری دارد. هیئت داورانی شامل کارشناسان و دست اندرکاران مسائل فرهنگی کودکان و هیئت داورانی شامل کودکان ۶تا ۹ سال که به طور مشترک به داوری درباره کتاب می‌پردازند. بخش اصلی برنامه نمایشگاه اعطای جایزه به برندگان است. برندگان، پیش از نمایشگاه جایزه‌های خود را دریافت می‌کنند، سپس کتابهای برنده و برگزیده در طول مدت نمایشگاه به صورت پوستر و کاتالوگ معرفی شده و در مکانی ویژه به نمایش گذاشته می‌شود.
نمایشگاه کتاب آمریکا
بوک اکسپوی آمریکا بزرگ ترین نمایشگاه تجاری کتاب در این کشور است. تقریبا تمام ناشران آمریکایی و بسیاری از ناشران جهانی در این نمایشگاه غرفه دارند و از آن به عنوان فرصتی برای معرفی کتابهای آینده، فروش کتابهای چاپ شده، برقراری ارتباط با دیگر انتشارات‌ها و خرید حق معنوی کتابها استفاده می‌کنند. بوک اکسپو نخستین نمایشگاه کتاب سالانه در آمریکای شمالی و بزرگترین نمایشگاه کتاب انگلیسی زبان جهان است که از سال ۱۹۰۲ با حضور مارک تواین آغاز به کار کرد.
نمایشگاه کتاب کلکته
نمایشگاه بین‌المللی کتاب کلکته در هند، از بزرگ ترین نمایشگاه های کتاب غیرتجاری جهان است که با بیش از ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار بازدیدکننده، جزو پربازدیدترین هاست. اولین دوره از این رویداد در سال ۱۹۷۶ با هدف تامین نیاز کتاب دوستان به کتابهای خوب و جبران کمبود کتابفروشی‌های محلی، با حضور ۳۴ ناشر برگزار شد اما امروزه به محلی برای عرضه انبوهی از کتاب های فرهنگ کشورهای مختلف جهان است که کتاب دوستان را هم‌چون آهنربا به خود جذب می‌کند.
نمایشگاه کتاب دهلی نو
نمایشگاه کتاب دهلی نو، پس از نمایشگاه کلکته، دومین نمایشگاه قدیمی کتاب در هند، و سومین نمایشگاه انگلیسی زبان بزرگ جهان است که سالانه بیش از ۱۰۰۰ هزار غرفه در آن برپا می‌شود. این نمایشگاه اولین بار در سال ۱۹۷۲ با حضور دویست غرفه و در فضایی به مساحت تقریبا ۷۰۰۰ متر مربع برگزار شد
نمایشگاه کتاب دهلی نو علاوه بر ارائه فرصت خرید کتاب به بازدیدکنندگان، بستری منحصربه‌فرد برای ایجاد چرخه معاملاتی، برقراری روابط جدید، امضای قرارداد ترجمه، خرید حق مالکیت معنوی آثار و چاپ مجدد کتابهای قدیمی و نایاب فراهم می‌کند. به این اعتبار نمایشگاه کتاب دهلی نو تلفیقی از نمایشگاه و فروشگاه است و هم جنبه های تجاری دارد و هم جنبه های غیرتجاری. نمایشگاه بین‌المللی کتاب دهلی، رویدادی دوسالانه است. هندوستان که پس از آمریکا و انگلستان، بزرگترین ناشر کتابهای انگلیسی زبان در دنیاست همواره از این نمایشگاه به عنوان بزرگ ترین رویداد بین المللی کتاب در کشور یاد می‌کند.
نمایشگاه کتاب توکیو و تمرکز بر ادبیات داستانی
نمایشگاه بین المللی کتاب توکیو، دومین نمایشگاه بزرگ جهان شناخته می‌شود که با تمرکز بر ادبیات داستانی، کتابهای تجاری و کتابهای الکترونیکی و مانگا (کارتون ژاپنی) برپا می‌شود. نمایشگاه بین المللی کتاب توکیو بعد از نمایشگاه کتاب فرانکفورت، دومین بازار بزرگ نشر جهان است که هر ساله در ماه جولای برگزار می‌شود. در واقع این نمایشگاه به عنوان شاخص‌ترین رویداد نشر آسیا محل اصلی تجارت نشر برای وارد کنندگان و کتابفروشان و فرصت خوبی برای حرفه‌ای‌های صنعت نشر است تا تجارت خود را در آسیا گسترش دهند. معمولا بیش از ۱۰۰ کشور جهان در این نمایشگاه حضور پیدا می کنند. نمایشگاه جهانی نشر دیجیتال نیز معمولا همزمان با نمایشگاه کتاب در مرکز ابداعات و فناوری های نوین در توکیو برگزارمی شود. گفته می شود ژاپن به این دلیل به قطب مبادلات و تفاهمات کتاب در قاره آسیا مبدل شده که مردم این کشور از پرمطالعه ترین مردمان سراسر جهان هستند.
نمایشگاه های کتاب در چین
از دو نمایشگاه کتاب در کشور پهناور چین نیز باید یاد کرد. یکی نمایشگاه بین المللی کتاب پکن که از بزرگترین نمایشگاه‌های آسیاست و با توجه به تقاضای زیاد مخاطبان چینی به بازار کتابهای انگلیسی زبان، در مرکز توجه ناشران جهانی قرار دارد. این نمایشگاه هر سال در روز چهارم خود به روی بازدید کنندگان عام هم گشوده می‌شود. دیگری نمایشگاه کتاب کودک شانگهای که شاید بعد از نمایشگاه کتاب کودک بولونیا بزرگ ترین و مهم ترین بازار مبادله و خرید و فروش کتاب در حوزه کودک و نوجوان است.
نمایشگاه کتاب هنگ‌کنگ
از نمایشگاه کتاب هنگ‌کنگ که معمولا در ماه ژوئیه (تیر- مرداد) برگزار می شود هم نباید غافل شد. این نمایشگاه از پررونق ترین رخدادهای کتابی در آسیا به شمار می آید و از سال ۱۹۹۰ میزبان کتاب‌دوستان است. نمایشگاه کتاب هنگ‌کنگ بهترین‌های ادبیات جهان و آخرین نوآوری‌ها در صنعت نشر را به ویترین می‌گذارد. همانطور که از یک نمایشگاه بزرگ در آسیا انتظار می‌رود، در این نمایشگاه جدیدترین نوآوری‌های فناورانه و چندرسانه‌ای عرضه می‌شوند و بازدیدکنندگان می‌توانند ضمن خرید کتاب در طیف متنوعی از فعالیت‌های فرهنگی شرکت کنند.
نمایشگاه های کتاب در آمریکای لاتین
در منطقه آمریکای جنوبی و مرکزی دو نمایشگاه شاخص کتاب برگزار می شود. یکی نمایشگاه کتاب گودالاخار در مکزیک که مشهور است بزرگ ترین بازار خرید وفروش کتاب های اسپانیایی زبان است. این نمایشگاه از سال ١٩٨٧ هر سال به مدت ۹ روز در ماه نوامبر برگزار می شود و بخش کودک آن از مهم ترین بخش های آن است. دیگری نمایشگاه نمایشگاه کتاب بوینس آیرس در آرژانتین که از بزرگترین نمایشگاه های کتاب در بین کشورهای اسپانیایی زبان است. حجم کتاب های خریداری شده در این نمایشگاه به حدی است که بیش از ۲۵ درصد از درآمد سالانه کتابفروشان آرژانتینی از این نمایشگاه حاصل می شود. این جشنواره معمولا در فصل بهار برگزار می شود و تعداد کشورهای شرکت کننده بیش از ۴۰ کشور است. نمایشگاه کتاب بوینس آیرس با برنامه‌ای نزدیک به سه هفته، یکی از طولانی‌ترین نمایشگاه‌های کتاب در جهان است. این نمایشگاه در مارس سال ۱۹۷۵ افتتاح شد..
نمایشگاه کتاب قاهره
نمایشگاه بین‌المللی کتاب قاهره که از سال ۱۹۶۹ برگزار می‌شود بزرگترین و قدیمی‌ترین نمایشگاه کتاب در بین کشورهای عربی و آفریقایی است. این نمایشگاه که نزدیک به دو میلیون بازدیدکننده دارد، با حضور ناشرانی از تقریبا ۱۰۰ کشور جهان، هر ساله در هفته آخر ژانویه در پایتخت مصر برگزار می‌شود. نمایشگاه قاهره از پرمخاطب ترین و شلوغ ترین نمایشگاه های کتاب در جهان است و تقریبا تمام کشورهای عربی و اکثریت کشورهای اسلامی، تولیدات و منشورات خود را در آنجا به نمایش می گذارند. افزونن بر وجه تجاری، این نمایشگاه جنبه عمومی و فروشگاهی هم دارد.
نمایشگاه کتاب ابوظبی
نمایشگاه بین المللی کتاب ابوظبی، از مهمترین نمایشگاه‌های کتاب در منطقه خاورمیانه است و با همکاری نمایشگاه بین المللی کتاب فرانکفورت برگزار می‌شود. هرسال نمایندگانی تقریبا از ۱۰۰ کشور جهان در این رویداد کتابی حاضر می شوند. گفته می شود نمایشگاه کتاب ابوظبی تخصصی‌ترین نمایشگاه کتاب در دنیای عرب است، و با استانداردهای نمایشگاه فرانکفورت طراحی و مدیریت می شود. این نمایشگاه، نگاه ویژه‌ای به نشر کتاب کودک داشته وهدف این بخش، تشویق کودکان به کتاب‌خوانی به عنوان فعالیتی برای لذت، کشف و یادگیری است.
نورنیوز