خبرگزاری فارس- خراسان جنوبی؛ در پستوخانه های روستایی که کنکاش می کنی در برخی از نقاط به چنان فرهنگ بالنده ای دست می یابی که باید از آن به عنوان افتخارات روستاییان این مرز و بوم آن هم در سال های دور یاد کرد و این فرهنگ را با پوشاندن لباسی نو با همان مصالحی که معماران گذشته خشت خشت آن را با خرد جمعی اهالی روی هم گذاشتند به نسل حاضر و آیندگان شناساند.
به همگان باید گفت ۶ قرن قبل که از مکانیزاسیون عصر حاضر خبری نبود معماران و روستاییان آن هم در نقاط کویری مانند خور خوسف آنچنان هوشمندانه یک نقطه روستایی را پایه گذاری کرده و خردمندانه بناهای آن را می ساختند که ساکنان آن در همه فصول از آسایش و آرامش مطلوب بهره می بردند.
نمونه این بافت ها هرچند سن و سالی از آن گذشته اما هنوز به همان سبکی که معماران آن را بنا نهاده اند پا برجاست و فقط اگر دستی به سر و روی آن کشیده شود دوباره جان گرفته و هنر گذشتگان برای مدت زمان بیشتری باقی خواهد ماند.
از این بافت های معماری بومی متناسب با اقلیم و موقعیت جغرافیایی هر نقطه به عنوان بافت با ارزش یاد می شود.
در خراسان جنوبی هم نمونه های زیادی از روستاهای دارای بافت با ارزش وجود دارد که نمونه آن روستای فورگ درمیان، خور خوسف، چنشت سربیشه و نایبندان طبس است. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به عنوان مجری، اجرای بافت های با ارزش فورگ درمیان، خور خوسف و چنشت سربیشه را به پایان رسانده است اما اجرای بافت های با ارزش نایبندان طبس هنوز ادامه دارد.
موضوعی که در حال حاضر این بافت های با ارزش را تهدید می کند این است که بافت های با ارزش پس از احیا به حال خود رها شوند که همین کار تخریب آن را در پی خواهد داشت.
حیات دوباره روستاها
آن طور که غلامرضا اکرمی، عضو هیئت علمی دانشکده هنر دانشگاه تهران در این باره گفت: کاری که بنیاد مسکن در قالب اجرای بافت های با ارزش روستایی انجام می دهد اقدامی بسیار ارزشمند و قابل قدردانی است زیرا روستاها جانی دوباره می گیرند و باید گفت روحی تازه در روستاها دمیده می شود.
وی افزود: شرایط جدید را می توان با نگاه به بهسازی و مرمت بناها، سنگفرش معابر و ظاهر نویی که در اثر اجرای بافت با ارزش به این گونه روستاها داده می شود به وضوح دید.
مسئله اساسی از دیدگاه این کارشناس در زمینه بافت های با ارزش روستایی اجرا شده این است که وقتی عملیات اجرایی فازهای مدنظر با توجه به اعتباری که به این طرح ها تخصیص می یابد به اتمام رسید به حال خود رها می شود و بنیاد مسکن که خود مجری اجرای بافت های با ارزش روستایی است این کار را انجام می دهد.
به نظر وی با این اقدام هزینه هایی که برای مطالعه و اجرای طرح ها پرداخت شده از دست می رود پس ضروری است بعد از اتمام کار هم با گماردن نیرویی روستا را به حال خود رها نکنند.
این کار بنا به گفته ناظر پروژه بهسازی و مرمت بافت باارزش فورگ و خور سبب می شود تا مردم هم نسبت به فعالیتی که برای ماندگاری بافت با ارزش محل سکونت آن ها انجام شده احساس مسئولیت بیشتری داشته باشند و دیگر این که ترغیب شوند تا در نقاطی از روستا که این طرح به اجرا درنیامده است هم با هزینه و همیاری خود اقدام به بهسازی و مرمت کنند.
موضوع دیگر این است که چون همانند سال های دور خرد جمعی در مورد ساخت و سازها در روستاها وجود ندارد و موازی کاری در روستاها زیاد است ارگان و نهادهای دیگر نیز به خود حق می دهند تا در روستاها دخالت کنند و این اقدام هم سبب می شود تا بافت های با ارزش در معرض خطر باشند.
دکتر اکرمی ادامه داد: این اتفاق در مورد بافت روستاهای این استان به ویژه فورگ رخ داده است و این خطر در کمین سه روستای دیگر نیز وجود دارد.
رها شدن بافت های باارزش پس از مرمت
ناظر پروژه بهسازی و مرمت بافت با ارزش خور و فورگ خراسان جنوبی رها شدن بافت های با ارزش روستایی را پس از مرمت و بهسازی یک چالش و نقص بزرگ برای بنیاد مسکن به عنوان مجری این طرح ها دانست و افزود: بافت های با ارزش روستایی ارزش های نهفته در روستاها به حساب می آیند که پس از مرمت و بهسازی هم نیاز به هزینه کردن از سوی متولیان امر دارند و لازم است بنیاد مسکن برای این مسئله و چالش اساسی در مورد بافت های با ارزش روستایی چاره اندیشی کند.
مسئله دیگر این که طرح بافت با ارزش روستایی در نقاط هدف به طور کامل اجرا نمی شود که این اقدام هم سبب دوگانگی و گلایه روستاییان می شود.
عضو سازمان نظام مهندسی تهران در ادامه سخنانش در مورد این چالش هم این گونه نظر داد که هرچند اجرای بهسازی و مرمت بافت های با ارزش روستایی اقدامی در خور توجه از سوی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی به حساب می آید اما این که به دلیل محدودیت های اعتباری به طور کامل طرح را در روستاهای هدف اجرا نمی کند یک نقص بزرگ به حساب می آید زیرا با این اقدام علاوه بر ایجاد دوگانگی در بافت روستاها از نظر ظاهری و بهداشتی سبب ایجاد یک سوال بزرگ در ذهن ساکنان نقاطی می شود که طرح به اجرا در نیامده یعنی این که چرا در یک محدوده از بافت طرح اجرا و در محدوده ای که آن ها ساکن هستند طرح اجرا نشده است.
شور با ریش‌سفیدان روستایی
مهندس قاسم تنها، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان جنوبی هم در این باره گفت: قبل از شروع اجرای طرح بافت با ارزش در روستا این نهاد با مسئولان و ریش سفیدان همان روستا جلسه ای برگزار و اولویت فاز اجرایی را مشخص می کند.
وی افزود: بنیاد مسکن به عنوان متولی امور روستاها راغب است تا از صفر تا صد طرح های هادی و بهسازی و مرمت بافت های با ارزش روستایی را اجرا کند اما محدودیت های اعتباری دولت این اجازه را نمی دهد به همین دلیل چند محور را به صورت الگو اجرا می کند و بعد تحویل دهیاری می دهد.
وی ادامه داد: بعد از این که فازهای اجرایی مدنظر بنیاد مسکن در روستای هدف به اتمام رسید کار تحویل دهیاری می شود و می تواند با توجه به الگوی اجرا شده طرح را از سرفصل اعتبارات دهیاری ها و دیگر درآمدهایی که دارد و همچنین با همیاری اهالی روستا ادامه دهد.
به علاوه نگهداری و حفاظت از فازهای اجرا شده هم بعد از اتمام کار بر عهده دهیاری است.
به گفته وی فازهایی که بنیاد مسکن اجرا می کند محدوده وسیعی را شامل می شو و گاهی خیلی فراتر از برنامه های درنظر گرفته شده، است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان جنوبی در ادامه به اجرای بافت های باارزش روستایی خراسان حنوبی از سال ۸۳ در این استان اشاره کرد و گفت: با تا قبل از ابلاغ قانون ماده ۹۹ برنامه ششم توسعه میراث فرهنگی نیز با اجرای پروژه های بافت های باارزش روستایی همکاری داشت اما از زمان ابلاغ این ماده قانونی بنیاد مسکن کار بهسازی بافت های باارزش و گردشگری روستایی را انجام می دهد.
اجرای بافت باارزش ۴ روستا
به گفته وی خراسان جنوبی دارای ۴ روستای بافت باارزش است که شامل فورگ درمیان، خور خوسف، چنشت سربیشه و نایبندان طبس است.
وی با بیان این که اجرای بافت های باارزش سه روستای خور، فورگ و چنشت پایان یافته است افزود: بافت باارزش روستای ناینبدان طبس نیز با تخصیص ۸۰۰ میلیون تومان اعتبار در دست اجراست.
وی اعتبار هزینه شده برای اجرای بافت های باارزش روستایی خراسان جنوبی را تا کنون ۱۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اعلام کرد و اظهارداشت: ۳۳ هزار و ۸۸۶ متر مربع سنگ فرش، ۵ هزار و ۵۴۶ متر مربع ازاره، ۵۱ هزار و ۴۰ متر مربع کاهگل، ۴ هزار و ۳۵۲ متر مربع بن ملات، ۶ هزار و ۷۶۰ متر طول رخ بام و…در این روستاها اجرایی شده است.
بافت باارزش و گردشگری ۶ روستا در حال مطالعه
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان جنوبی از در حال مطالعه بودن روستاهای پیرحاجات طبس و باراز و کره قاینات به عنوان بافت های باارزش روستایی در استان خبرداد و گفت: طرح مطالعاتی روستاهای خرو و ازمیغان طبس و روشناوند بیرجند نیز به عنوان روستاهای هدف گردشگری در دست اقدام است.
پایان پیام/۶۹۰۷۵