آتش جشن «سده» در روستای پیرحاجات طبس، غصه‌های اهالی را سوزاند

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی طبس به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی گلشن، همه‌ساله ۵۰ روز مانده به عید نوروز، جشنی موسوم به «سده» در برخی مناطق شهرستان طبس از جمله روستای «پیرحاجات» برگزار می‌شود.

روستای پیرحاجات با ۳۸۵ نفر جمعیت در قالب ۱۳۴ خانوار، در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شهر طبس واقع است؛ روستایی که «شیخ احمدبن اسحاق» از وکلای حضرت امام حسن عسکری(ع) در آن آرام گرفته است و سالانه جمعیت بسیاری به قصد زیارت این پیر بزرگ راهی این روستا شده و مدتی را به دور از تلاطم شهرها، در آن آرام می‌گیرند و جان و دل را تازه می‌کنند.

اما این بار آهن‌ربای جذب حرکت ما، علاوه بر شوق زیارت، زمزمه‌ی برگزاری جشنی آیینی است؛ جشنی موسوم به «سده» که ۵۰ روز مانده به عید نوروز و ۱۰۰ روز مانده به برداشت گندم و جو برگزار می‌شود.

صدای مؤذن که در فضا می‌پیچد، همه باهم نماز مغرب و عشاء را به‌پا می‌دارند و از خدا مدد می‌طلبند تا وارثان خوبی برای برپایی آیین نیاکان‌شان باشند؛ سپس ابتدا آتش بر پشت بام‌ها روشن می‌شود؛ اهالی هر خانه را می‌توان دید که به پشت بام رفته‌اند تا در کنار یکدیگر با هر شعله آتش که به سوی آسمان زبانه می‌کشد غم‌هایشان نیز از زمین رخت بربندد.

پس از آن جمعیت به میدانی بزرگ در ابتدای روستا می‌روند؛ جایی که در میانه‌ی آن، تلی از هیزم مخصوص به شیوه‌ای خاص بر روی هم چیده شده است.

راوی مراسم از طریق بلندگو اطلاعاتی در مورد پیشینه و نحوه برگزاری این آیین در ادیان مختلف می‌گوید و بالأخره گروهی از اهالی روستا وارد میدان می‌شوند که جلودار آن‌ها مرد حامل مشعل است و بقیه‌ی گروه که با لباس‌های محلی هم‌شکل و همراه دف و موسیقی و آواز و رقص محلی، شعر ویژه‌ی این جشن را زمزمه می‌کنند.

زنده و جاوید باد، یاد نیاکان ما ؛ مهر وطن در دلم، آتش سوزان شده

روشنی بیکران، دست نیایش بلند ؛ نور خدا را ببین، در دل بینا شده

روشنی درونی، روشنی دل و جان ؛ آیین نیک و راستی، معنی آتش شده

آتش جشن سده، بر دل خود برفروز ؛ راستی از آذرنگ، شب شده مانند روز

جمعیت شرکت‌کننده در مراسم گاهی حین اجرای موسیقی، با گروه هم‌نوا می‌شوند و قسمت‌هایی از شعر را زمزمه می‌کنند تا اینکه بالأخره با شلیک تیر هوایی، مشعل‌دار خرمن را آتش می‌زند.

شعله‌ی آتش با شدت بسیار زیادی به آسمان سر می‌کشد و فضای تاریک شب، زیبایی شعله‌های آتش را صد برابر می‌کند؛ گلوله‌های آتش هم در میانه‌ی میدان از یک سمت به سمت دیگری پرتاب می‌شود.

همراه تمامی زیبایی مراسم که تو را به گذشته می‌برد، اجرای موسیقی محلی همراه با رقص محلی در میان میدان، حس خوب هر بیننده‌ای را چند برابر می‌کند، شعله کشیدن آتش به سوی آسمان آن‌قدر زیباست که تاریکی و سردی هوا هم موجب ترک مراسم توسط جمعیت نمی‌شود.

پس از اینکه شعله‌ها رو به پایین می‌گراید، جوانان از روی آتش می‌پرند و پس از آن بر روی خاکسترهای همان آتش، نان محلی پخت می‌شود.

امید داریم که تک‌تک آتش‌های بلا و غصه‌ی اطراف‌مان همراه این آتش و به مدد ایزد یکتا به خاموشی گراید.

سپس مردمی که حض کامل را از دیدن این مراسم آیینی بردند، با چای داغ و شلغم محلی پذیرایی می‌شوند.

و اما خوشمزه‌ترین قسمت مراسم خوردن شام مخصوص سده است؛ امشب در بیشتر خانه‌های این روستا شام ویژه‌ای که نوعی کوکوسبزی با سبزی خاص و معطر همراه با رشته‌پلو است، پخته می‌شود و مردم همراه با سفیدی برنج و سبزی کوکو، زمستان را به پایان می‌برند و به انتظار سبزی بهار می‌نشینند.
نویسنده: فاطمه سادات حجتیان
عکس: هادی یعقوبیان