تهران- ایرنا- سوم خرداد سالروز حماسه ماندگار فتح خرمشهر است؛ این شهر با شجاعت، رشادت و فداکاری های وصف ناپذیر رزمندگان اسلام و مجاهد ملت ایران در عملیات بیت‌المقدس آزاد شد تا به یکی از الهام بخش ترین حوادث و رخدادهای تاریخی در این سرزمین تبدیل شود.
مطبوعات کشور به طور روزانه مهمترین و برجسته ترین رخدادهای داخلی و خارجی را پوشش می دهند. این در حالی است که بخش زیادی از خبرها، یادداشت ها، گزارش ها، گفت و گوها و … به انعکاس شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه اختصاص می یابد؛ موضوعی که توجه ویژه به آن اهمیتی فزاینده دارد.
گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ موضوع های یادشده را که انعکاس قابل توجهی در روزنامه های صبح چهارشنبه سوم خرداد ۱۳۹۶ خورشیدی داشت؛ با هدف آگاهی بخشی و اطلاع رسانی بررسی کرده است.
** خرمشهر نماد استقامت و همبستگی ملی
سالروز فتح خرمشهر نشان دهنده حضوری پر افتخار از انسان هایی است که توانستند با نثار جان خود این حماسه را خلق کنند تا نامشان همیشه در تاریخ کشور ماندگار شود. موضوعی که روزنامه های صبح امروز در یادداشت ها و گزارش هایی به آن پرداختند.
روزنامه«ایران» با انتخاب گزارشی با عنوان«پایتخت غیرت ملی ایران» نوشت: در روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ جهانیان شاهد یکی از بزرگ‌ترین فتوحات نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بر ارتش متجاوز بعث عراق بودند. در این روز تاریخی رزمندگان دلیر ایران اسلامی با صلابت و اقتدار پس از یک نبرد طولانی ۲۵ روزه فاتحانه وارد خرمشهر شدند و این قطعه از خاک عزیز کشور را از لوث وجود متجاوزان پاک کردند. صدام حسین، رئیس رژیم بعثی عراق که با حمایت تمامی قدرت‌های شرقی و غربی و نیز پشتیبانی‌های مالی بسیاری از کشورهای منطقه، استحکامات بی‌شمار و پیچیده‌ای را برای حفظ خرمشهر تدارک دیده بود، بارها از سرِ کبر و نخوت اعلام کرده بود خرمشهر به هیچ عنوان دست یافتنی نیست و اگر نیروهای ایرانی موفق به بازپس‌گیری خرمشهر شدند، او کلید بصره را به آنان اهدا خواهد کرد. در مقابل چشمان حیرت زده جهانیان، رزمندگان سلحشور قوای اسلام فاتحانه وارد خرمشهر شدند و شکستی بسیار سنگین را بردشمن تحمیل کردند.
در ادامه این گزارش می خوانیم: شکستی که ورق جنگ را به نفع ایران بر گرداند و از آن روز به بعد ایران اسلامی در موضع برتر قدرت نظامی قرار گرفت. در ارتباط با چگونگی اجرای عملیات بیت المقدس و نتایج عظیم آن تاکنون مطالب فراوانی منتشر شده است، اما یکی از مواردی که با‌وجود داشتن اهمیت فوق العاده، کمتر به آن پرداخته شده، نقش یگان‌های پشتیبانی آتش از این عملیات بزرگ و سرنوشت ساز است. در هر عملیات نظامی، عناصر متعددی ایفای نقش می‌کنند که عمده‌ترین این عناصر؛ دو عنصر «مانور» و «آتش» است.
روزنامه«شرق» با درج یادداشتی با عنوان« خرمشهر آزاد شد ولی…» که به قلم سالار سیف الدینی نگاشته شد، آورد: جنگ عراق با ایران که آزادی خرمشهر یکی از نمادهای مهم آن است، یک کنش نظامی- دفاعی صرف نبود. این جنگ (که به‌درستی به دفاع مقدس تعبیر می‌شود) آتش زیر خاکستری بود که مقدمات روانی و سیاسی آن از دوره عبدالکریم قاسم در بغداد ریخته شد و درست‌تر آن است که از آن به یک «جنگ تمدنی» تعبیر شود؛ زیرا تقریبا همه جهان عرب در این جنگ با صدام‌حسین و افکار و اعمال وی همراه بودند؛ هرچند ایران توانست از طریق سوریه، یک شکاف مهم در این ائتلاف به وجود آورد.
در ادامه این یادداشت آمده است: ایران توانست در نهایت حاملان اصلی این ایدئولوژی را شکست دهد؛ بدون اینکه توجه لازم را به نفوذ خزنده اندیشه‌های خطرناک بعث در منطقه داشته باشد. صدام‌حسین با «محمره» خواندن خرمشهر و «خفاجیه» دانستن سوسنگرد، به این شهرها تاخت و در دوران اشغال نیز نام شهر را عملا تغییر داد.
روزنامه«قانون» در مطلبی با عنوان« شهر خرم نیست» به ارایه گزارشی از باقی ماندن زخم های جنگ برتن خرمشهر پرداخت و نوشت: همه چیزازاردیبهشت آغاز شد.۳۰ دقیقه ازبامداد ۱۰اردیبهشت گذشته بودکه سلسله عملیات بیت المقدس آغازی شد بر پایان حضور نیروهای عراق درعروس شهرهای ایران،خرمشهر قهرمان. عملیات بیت المقدس ساعت ۳۰ دقیقه بامداد روز دهم اردیبهشت ۱۳۶۱ باقرائت رمز عملیات«بسم ا… الرحمن الرحیم، بسم ا… القاسم الجبارین، یا علی ابن ابی طالب(ع)» ازسوی فرماندهی عملیات آغاز شد.
در ادامه این مطلب می خوانیم: حکایت خرمشهر، همیشه برای ما حکایتی پر افتخار است،فرقی نمی‌کند؛چه حکایت۳۵ روز مقاومت جانانه در مقابل دشمن باشد، چه حکایت یک نبرد بی امان ۳۴ روزه برای بازپس‌گیری خاک خانه،در هر دو حال روایت خرمشهر ، روایت سرافرازی یک سرزمین است.
روزنامه«اعتماد» در یادداشتی با عنوان« ایران ١۴٠٠ و میراث سوم خرداد» نوشت: سومین روز خرداد که از راه برسد، تمام ایرانیان با یاد و خاطره آزادسازی خرمشهر دل شاد می‌کنند و به آینده امیدوار می‌شوند. در طرح تهاجم عراق به ایران، قرار بود طی شش روز خوزستان تصرف شود و حتی صدام حسین به خبرنگار عراقی قول مصاحبه در تهران را داده بود. در این طرح یکی از گام‌های مهم، تصرف خرمشهر بود. مردم خوزستان، با مشاهده غافلگیری نیروهای نظامی کشور در هجوم به خرمشهر، خود دست به کار شدند و با دفاعی جانانه و پیش‌بینی‌نا‌پذیر، ٣۵ روز ارتش مجهز بعثی را پشت دروازه خرمشهر نگه داشتند.
در ادامه این یادداشت می خوانیم: در واقع، آزادسازی خرمشهر که طی عملیات بیت‌المقدس انجام شد، فراتر از تحلیل نظامی، نیاز به ارزیابی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی کلان دارد. چگونه وقتی الگوهای مورد آموزش و تجربه قرار گرفته، در دفاع از کشور بی‌اثر می‌شوند، یک فهم دفاعی و نظامی جدید از متن اراده‌ها و اندیشه‌های مردمی متولد می‌شود؟ جواب این سوال پیش از هر چیز در یک فهم بنیادین مستتر شده است: خرده‌توان‌های مردمی، با انباشت و امید، تبدیل به یک سیل عظیم می‌شوند که هیچ نیرویی را تاب مقاومت در مقابل آن نیست. امام خمینی با درک این نکته و اعتماد به نیروهای مردمی و انقلابی، ثمره هوشمندی سیاسی خود را در سوم خرداد سال ۶١ برای ایران به یادگار گذاشت.
روزنامه«جام جم» با انتخاب یادداشتی با عنوان«درس های عملیات آزاد سازی خرمشهر» که به قلم امیر دریادار حبیب الله سیاری فرمانده نیروی دریایی راهبردی ارتش نگاشته شد، آورده است: «خرمشهر را خدا آزاد کرد»؛ این جمله اعجازگونه امام راحل(ره) را می‌توان کوتاه‌ترین و در عین حال گسترده‌ترین و ژرف‌ترین تعریف برای حماسه آزادسازی خرمشهر دانست. آری! خرمشهر را خدا آزاد کرد، دست اراده خداوند متعال این بار در قامت استوار مردان خدا معنای آیه «یدالله فوق ایدیهم» را برای مومنان یادآوری کرد. رزمندگان اسلام که با برهم زدن معادلات معمول نظامی و به‌واسطه اراده آهنین و قلبی مالامال از عشق به میهن در تقابل با دشمنی که تمام اعتبار و داشته‌های خود را در گرو ادامه اشغال خرمشهر نهاده بود، حماسه‌ای آفریدند که در قلب تاریخ ماندگار خواهد بود.
در ادامه این یادداشت آمده است: امروز با گذشت مدت‌های مدید از حماسه آزادسازی خرمشهر، ملت ولایتمدار ایران اسلامی با تأسی از آیه شریفه فوق و تحت زعامت و رهبری‌های داهیانه فرماندهی معظم کل قوا (مدظله العالی) با حفظ عزت و اقتدار خود و ضمن افزایش توانمندی‌های دفاعی، علمی و صنعتی و با در نظر گرفتن این که «ما نصر الا من عندالله»، سال‌هاست با وجود هجمه بی‌شمار و توطئه‌های دشمنان اسلام و عمال و حکومت‌های دست نشانده آنها در منطقه، چونان سرو ایستاده و به فضل پروردگار اینک جمهوری اسلامی ایران یکی از قدرت‌های بی بدیل در منطقه و جهان به شمار می‌آید.
روزنامه«شهروند» در مطلبی با عنوان«داوطلبان بی نشانِ دفاع از وطن» از مردمی که با از خودگذشتگی در خرمشهر و هویزه ماندند و از شهر و کشورشان دفاع کردند به ارایه گزارشی پرداخت و نوشت: هرچه قدر هم بگردی، زیباتر از جمله‌های معمار جمهوری اسلامی پیدا نمی‌کنی. آن‌جا که درباره خرمشهر می‌گوید: «فتح خرمشهر فتح خاک نیست، فتح ارزش‌های اسلامی است؛ خرمشهر شهر لاله‌های خونین است! خرمشهر را خدا آزاد کرد». خرمشهر آن روزها آسوده نشسته بود در کنار کارون زیبا و دل انگیز و کشتی‌هایی که مدام درحال حرکت بودند و این بانگ پرشور و طراوت بوق کشتی‌ها بود که شهری پر از تکاپو و تلاش را نشان می‌داد! شهری که برای خودش سری در میان سرها داشت و افتخارش این بود که به او «عروس خلیج فارس» می‌گفتند.
در ادامه این مطلب می خوانیم: سوم خرداد یک حماسه ملی است؛ اگر حضور ملت در صحنه جبهه‌های دفاع نبود، نه حماسه آن پیروزی تحقق می یافت و نه حماسه حضور مردم در جشن پس از پیروزی. لذا به حق می توان گفت پاسداشت فتح خرمشهر در گرو پاسداشت حضور مردم در همه صحنه‌هاست. مردمی که از همان آغاز حمله دشمن بعثی جانانه مقاومت و دفاع کردند و صحنه‌های بی بدیلی از ایثار و فداکاری را آفریدند.
** راهکارهای برون رفت از آسیب های اجتماعی
مساله آسیب ها و معضل های اجتماعی برای همه جوامع و نظام های حکومتی، یکی از دغدغه های اصلی محسوب می شود، به ویژه برای کشور ما که از مهمترین اهداف مهم آن، استقرار نظام اخلاقی و معنوی در جامعه بوده و این موضوع برای جامعه از چنان اهمیت خاص و ویژه ای برخوردار است که روزنامه های صبح امروز در گزارش ها و یادداشت های به آن پرداختند.
روزنامه«جام جم» در گزارشی با عنوان«نقش مساجد در کاهش آسیب های اجتماعی» نوشت: پس از سال ها آزمون و خطای مسئولان در اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مختلف برای کاهش آسیب های اجتماعی چون اعتیاد، بزهکاری و طلاق، امروز دیگر برای همه مسجل شده است که اگر مردم پای کار نباشند، نه فقط خبری از کاهش نیست، بلکه برنامه‌های پیشگیرانه هم اثرگذار نخواهد بود و به همین دلیل، حالا همه دست به دامن مسجد، این مهمترین پایگاه مذهبی- اجتماعی جامعه اسلامی ما شده‌اند تا با همکاری‌اش گره از کار اختلافات خانوادگی، اعتیاد و بیکاری بگشایند.
در ادامه این گزارش آمده است: فقط چند روز دیگر به ماه مبارک رمضان مانده و جنب و جوش زیادی در مساجد برپاست و مردم در دهه تکریم مساجد، با شور و شوق زیادی به غبارروبی عبادتگاه‌های خود مشغول‌اند. با این وجود، مدتی است که مسئولان و کارشناسان افزون بر نقش عبادی مساجد، بر اهمیت اجتماعی این مکان‌های مذهبی تاکید دارند. آنها به نقش مساجد در زندگی اجتماعی مردم در گذشته‌ای نه چندان دور اشاره می‌کنند و یکصدا خواهان «ارتقای نقش مساجد در کاهش آسیب‌های اجتماعی» هستند.
روزنامه«شرق» با انتخاب گزارشی با عنوان« ترک بی‌ترک» آورد: ماجرا مثل یک دودوتا چهارتای ساده به نظر می‌رسد، زنان کارتن‌خواب که اکثریت آنها مبتلا به اعتیاد هستند، اگر بخواهند برای ترک اعتیاد به صورت خودمعرف جایی بستری شوند، مکانی در تهران برای ترک خودخواسته آنها وجود ندارد. چند وقتی می‌شود که کمپ‌های رایگانی که با این هدف در شهر راه‌اندازی شده بود همه یکباره تعطیل شدند.
در ادامه این مطلب آمده است: قصه‌ای که زن‌هایی شبیه به مینا را دچار مشکلات بزرگی می‌کند. داستان مینا را پیش از این در «شرق» خوانده‌ایم؛ زنی که برای تأمین مواد مورد نیازش، در یک چرخه طولانی آزار و اذیت جنسی قرار می‌گیرد، مینا مبتلا به اچ.آی.وی بود و احتمالا با هر بار آزار و اذیتی که برایش اتفاق می‌افتاد کسی دیگر را هم مبتلا می‌کرد. حالا مینا دوباره کارتن‌خواب است، دوباره مصرف‌کننده است و این بار از کوره‌پزخانه‌های اصفهان با مددکار خود تماس می‌گیرد.
روزنامه«شهروند» در گزارشی با عنوان« بهره‌کشی از کودکان برای نمایش جنسی» آورده است: عصر دیجیتال است. حتی اگر بچه‌هایتان را داخل شیشه نگه دارید، باز راهی برای رسیدن به اینترنت و فضای مجازی پیدا می‌کنند. به‌هرحال آنها فرزند زمانه خویشتن هستند و خیلی سخت می‌توان آنها را از زمانه‌ای که در آن هستند، دور کرد.
حالا دیگر با یک گوشی و یک تبلت به راحتی می‌توانند وارد دنیای وسیعی از اطلاعات شوند. دنیای وسیع و البته پر از شگفتی و نکات جدید. همین دنیا و وسعت و شگفتی است که رو درروی با آن خیلی از خانواده‌ها را نگران کرده است. اینکه در این دنیا چه می‌بینند و چه پنجره‌هایی رو به شگفتی برایشان باز می‌شود.
در ادامه این گزارش می خوانیم: هرگونه عمل جنسی که توسط شخص دیگری به کودک تحمیل شود، تحت عنوان خشونت و سوءاستفاده از کودک مطرح است. سوءاستفاده به دو نوع فیزیکی و غیرفیزیکی قابل دسته‌بندی است. مثلا از کودک می‌خواهند جلوی دوربین با لباس نامناسب یا حتی برهنه ژست بگیرد و برای آنها بفرستد. نام این عمل تجاوز مجازی است. تجاوز مجازی‌ای که ممکن است به تجاوز فیزیکی هم ختم شود.
روزنامه«ابتکار» در مطلبی با عنوان«لزوم آموزش و پرورش قدرت «نه» گفتن به دانش‌آموزان» که به نقل از مینو محرز رییس مرکز تحقیقات ایدز نوشت: آموزش و پرورش موثرترین سازمانی است که می‌تواند به دانش‌آموز درباره موادمخدر و آسیب‌های اجتماعی آگاهی بخشد و قدرت «نه» گفتن را به وی یاد بدهد. کمک گرفتن از مردم برای آگاهی دادن به افراد بسیار خوب است و باید در جهت درمان معتادان و ایجاد انگیزه در آنان تلاش بیشتری کرد تا آنان هم به جامعه بازگردند، از این جهت فرهنگ اجتماعی شدن مبارزه با مواد مخدر که با هدف آگاهی‌بخشی به آحاد مردم در جامعه شکل گرفت، کمک شایانی در این راه خواهد کرد.
در ادامه مطلب آمده است: به عنوان مثال ما خودمان باشگاه یاران مثبت را داریم این افراد به دوستانشان برای ترک کردن مواد مخدر و ماندن روی ترک کمک می‌کنند؛ بنابراین اگر از خود مردم برای این امر کمک گرفته شود خیلی موثر خواهد بود. طلاع رسانی و آگاهی دادن در این حوزه در کشور بهتر شده، ولی کافی نیست اولین و مهمترین بخش و موثرترین حوزه آموزش و پرورش است و بعد از آن هم رسانه‌ها. این دو باید بیشتر به بخش آموزش و آگاهی جامعه کمک کنند، متاسفانه وقتی این دو بخش سکوت کنند کار سخت تر می‌شود، چرا که مهمترین سازمان‌ها برای آگاهی‌بخشی خانواده‌ها، آموزش و پرورش و اثرگذارترین بخش هم، رسانه‌های دیداری تلویزیون هستند.
** روشنگری افکار عمومی در فضای مجازی
نقش شبکه های اجتماعی در شکل دهی افکار و مطالبات عمومی انکارناپذیر است، زیرا با نگاهی به دنیای پیرامون خود درمی‌یابیم فضای مجازی تاثیر مستقیم بر زندگی روزمره افراد می گذارد و در بالا رفتن هوشیاری سیاسی تاثیر بسیار زیادی دارد. این مهم سبب شد تا روزنامه های امروز در یادداشت هایی به آن بپردازند.
روزنامه«شهروند» در یادداشتی با عنوان« هوشیاری مجازی» نوشت: تلگرام، واتس‌آپ، فیس‌بوک و توییتر برنامه‌ها و شبکه‌های مجازی هستند که با نزدیکی به انتخابات در کشور ما بیش‌ازپیش فعال می‌شوند، چراکه بسیاری از کاربران می‌توانند عقاید و دیدگاه‌های خود را بدون ترس و هراسی بیان کرده و به این شکل تبادل عقاید کنند، حتی فعالیت در فضای مجازی به‌نظر می‌رسد این‌روزها بسیار تاثیرگذار‌تر از گفت‌وگوی رودررو بوده و تاثیر بیشتری داشته باشد. اما اینکه این موضوع تا چه حد بر هوشیاری سیاسی مردم تاثیرگذار باشد، جای سوال دارد؟
در ادامه این یادداشت می خوانیم: در فضای مجازی اطلاعات نسبتا خوبی ردوبدل می‌شود، اطلاعاتی که ممکنه به هر دلیلی صداسیما پخش نکنه که خیلی خوبه. اما این‌رو هم بگم که من فکر می‌کنم تمام این اطلاعات شاید برای کسی که نظر مشخصی ندارد، کارآمد باشد و در انتخابش تاثیرگذار باشد، در غیر این صورت کسی که انتخاب خود را کرده است، عقاید خود را حفظ می‌کند، حتی در صورتی که ضدعقاید او گفت وگو شود.
این روزنامه همچنین در یادداشتی دیگر با عنوان«هوشیاری مردم با تعامل مجازی» که به قلم محمد علی الستی جامعه‌شناس ارتباطات و استاد دانشگاه نگاشته شد، آورده است: اگرچه حضور فضای مجازی باعث کمرنگ دیده‌ترشدن رسانه‌های دیداری و شنیداری شده است، اما مزیت‌هایی نیز دارد که مزید بر آن دیده می‌شود که یکی از آنها هوشیاری سیاسی و اجتماعی مردم است. فضای مجازی بدون‌شک موجب هوشیاری مردم در جامعه شده است، چراکه در زندگی اجتماعی و ساختار سیاسی بین مردم و حاکمیت لایه‌ای وجود دارد که به آن جامعه مدنی گفته می‌شود. این لایه که متشکل از نهاد‌های مدنی است عبارت است از اتحادیه‌های صنفی، سندیکاها، ان‌جی‌او‌ها، احزاب و…. که وظیفه آگاه‌سازی مردم را برعهده دارند.
روزنامه «وقایع اتفاقیه» با درج گزارشی با عنوان« پنجره سرنوشت ساز» نوشت: هیاهوی تبلیغات انتخاباتی برای ریاست‌جمهوری از شبکه‌های اجتماعی شروع شد؛ کاربرانی که با هشتگ هایی مانند تا ۱۴۰۰ با روحانی، تغییرات ملموس، به عقب برنمی‌گردیم و… ، سعی در آگاه‌سازی مخاطبان و متقاعدکردن کسانی داشتند که به هر دلیلی جزء تحریمی‌های انتخابات به حساب می‌آمدند.
در ادامه می خوانیم: همگان به قدرت تأثیرگذاری این شبکه ها پی برده بودند و با هوشمندی در مناظره‌ها و کانال‌های تلگرامی و توئیتر از آن استفاده می‌کردند. در همین میان، می‌توان گفت انتخابات در ایران بی‌شباهت با دیگر کشورهای جهان مانند آمریکا نیست؛ هرچند استفاده از شبکه‌های اجتماعی به صورت گسترده با کمی تأخیر و محدودیت در کشور ما آغاز شد اما توانست بسیار سریع جای خود را در میان رسانه‌ها باز کند و حتی در مواردی جایگزین برخی رسانه‌هایی شود که افکار عمومی به آنها اعتماد نمی‌کنند.
روزنامه«شرق» در یادداشتی با عنوان« فضای مجازی روحانی جان! و بازار سرمایه» که به قلم فریدون زارعی کارشناس بورس نگاشته شد، آورده است: شاید بتوان با قاطعیت عنوان کرد، در نبود فضای مجازی، متغیرها نمی‌توانستند این پیروزی را تضمین کنند؛ یعنی تمام این متغیرها وقتی به کمک روحانی آمدند که زمینه فضای مجازی وجود داشت و اگر فیلترینگ و سرعت پایین اینترنت و تکنولوژی ارتباطات، در تبادل اطلاعات اخلالی ایجاد می‌کرد، نه پیام بزرگان اصلاحات تأثیری این‌چنین می‌یافت و نه این‌همه اثری که دولت در متغیرهای مختلف از خود به جای گذاشته بود.
در ادامه این یادداشت آمده است: شبکه های اجتماعی نقش بسیار مهمی در مشارکت مردم و آگاهی بخشی داشته و از آنجایی که بسیاری از رسانه ها کار خود را به شکل حرفه‌ای انجام نمی‌دهند، بنابراین فضای مجازی با کمک مردم، اخبار را به اشتراک می‌گذارد. اگر چه رسانه ملی پیش از این هم می‌توانست از تجربیات قبلی درس بگیرد و به اصول علمی و اخلاقی کار رسانه‌ای تمکین کند، اما الان هم تا دیر نشده، می‌تواند از اشتباهات خود در پوشش اخبار انتخابات درس بگیرد و به پالایش مدیران ناکارآمد و اصلاح رویکردها و راهبردهای خود به نفع نظام و مردم، اقدام عاجل کند.
*گروه اطلاع رسانی
خبرنگار: مریم همتی** انتشار دهنده: شهربانو جمعه
**پژوهشم**۹۱۱۷**۹۱۳۱**