عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم گفت: همواره به افرادی نیاز داریم که نه در جزء بلکه در کل و در نقطه ثقل و لولای علوم، تحول آفرین و پیشگام باشند، جامع‌نگری حضرت امام در علوم و ترکیب‌سازی ماهرانه‌ای آنها از مزایای شخصیت‌های برجسته حوزه است.
به گزارش طبس نیوز به نقل از خبرنگار آیین و اندیشه خبرگزاری فارس، برنامه «زاویه» این هفته با حضور حجت‌الاسلام علیرضا پیروزمند عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم و حجت‌الاسلام سید ابوالحسن نواب رئیس مؤسس دانشگاه ادیان و مذاهب، به بررسی موضوع «بزرگان معاصر حوزه علمیه محصول کدام سنت حوزوی هستند؟» پرداخت.
حجت‌الاسلام پیروزمند در ابتدا با بیان اینکه سطوحی از نیاز در جامعه نسبت به حوزه و روحانیت وجود دارد و متناسب با این نیاز افرادی با توانمندی مختلف نیاز داریم اینکه آیا وجود قله‌هایی مانند حضرت امام خمینی(ره) ملاک هستند یا خیر، گفت: اگر غرض این باشد که بتوانیم توانمندی حوزه را ارزیابی کنیم، باید مجموعه نیازمندی‌های جامعه و جهان اسلام در مقابل خروجی‌های حوزه، آن هم با لحاظ واقعیت‌ها و محدودیت‌هایی که حوزه داشته، قرار دهیم تا بتوانیم به پاسخ خوب و درستی برسیم.
یکی از مزایایی که شخصیت‌های قله حوزه مانند حضرت امام و بعد در دامنه شخصیت‌هایی مانند شهید مطهری را ممتاز می‌کرد این جامع‌نگری آنها در علوم بود و ترکیب‌سازی ماهرانه‌ای که در بین این علوم و تعامل بین علوم برقرار می‌کردند
وی اظهار داشت: متناسب با گسترش دانش‌ها، علوم به سوی تخصصی شدن می‌رود اینکه می‌گویند در حوزه علمیه امروزی، شخصیت‌هایی مانند شهید مطهری تقسیم شده‌اند، از این جهت قبول دارم که ممکن است حوزه فعلی در تولید قله‌هایی مانند حضرت امام راحل، عقب‌تر از زمان گذشته است اما از تولید فضلایی که در دامنه قرار دارند جلوتر از حوزه گذشته است.
عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم ادامه داد: اما در خصوص اینکه ما به افراد جامع جهات، آن طور که در گذشته وجود داشت نیاز داریم، بنده می‌گویم نیاز داریم اما با قرائت امروزین از این شخصیت‌ها، یکی از مزایایی که شخصیت‌های قله حوزه مانند حضرت امام و بعد در دامنه شخصیت‌هایی مانند شهید مطهری را ممتاز می‌کرد این جامع‌نگری آنها در علوم بود و ترکیب‌سازی ماهرانه‌ای که در بین این علوم و تعامل بین علوم برقرار می‌کردند.
وی تصریح کرد: امام خمینی(ره) توانسته بود یک ترکیب زیبایی از فلسفه، عرفات و فقه در وجود خویش ایجاد کند و از آن خروجی بگیرد و شهید مطهری به همین ترتیب. بنابراین بنده در عین اینکه تأیید می‌کنم ما به دانش‌های تخصصی و متخصصان خاص نیاز داریم اما این مسأله نباید باعث شود همان اتفاقی که در دانشگاه افتاد و رخوت علمی در دانشگاه را رقم زد، اتفاق افتد.
پیروزمند، ابراز داشت: این تخصص گرایی باعث ریزبینی‌ای شده که جامعه علمی ما را از جامع‌نگری غافل و آنها را تجربه‌نگر و خُردنگر کرده است؛ این اتفاق، اتفاق مبارکی نیست ولی این کار در حدّ خودش در حوزه لازم است اگر به این تالی فساد نینجامد بنابراین ما همواره به افرادی نیاز داریم که نه در جزء بلکه در کل و در نقطه ثقل و لولای علوم، تحول آفرین و پیشگام باشند سنت کنونی حوزه این اجازه را می‌دهد به دلیل تنوع رشته‌ها و فضاهایی که در حوزه اتفاق افتاده است.
برخلاف تصوری که برخی از روشنفکرانی که حسن ظن به حوزه ندارند در جامعه القا می‌کنند، حوزه در درونش طراوت و پویایی هست و اصلاً جنبه تقلیدی، مراد و مریدی در حوزه علمیه وجود ندارد
وی گفت: علی‌رغم اینکه حوزه‌های دانشی به سرعت گسترش و تنوع پیدا کرده اما نوع نگاه‌های بنیانی که به علوم در حوزه فعلی وجود دارد از جمله فقه‌های مضاف، فلسفه‌های مضاف که در حوزه به سرعت در حال شکل‌گیری هستند، می‌توانند تا حدودی این ظرفیت را تأمین کنند.
عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم در پاسخ به این سؤال که ممکن است این تخصص گرایی مانند فقه فناوری، فقه زیست شناسی و … اجازه بروز انسان‌های جامع را ندهد، خاطرنشان کرد: ما باید در حوزه و دانشگاه به دنبال طراحی یک شبکه علمی باشیم؛ این شبکه علمی به صورت خودآگاه وجود ندارد اما به شکل ناخودآگاه وجود دارد.
وی یادآور شد: ما نیازمندیم که برای ایجاد شبکه علمی، تقسیم کار کنیم از یک طرف به تناسب نیازمندی‌های علمی که در جامعه است و از طرف دیگر ظرفیت‌ها و تشخیص‌هایی که درون حوزه وجود دارد، همچنین سطوحی از تولید دانش هم‌اکنون شکل گرفته است به همین دلیل مراکزی هستند که این خصوصیت را ندارند که درباره یک موضوع خاص، خاص شده باشند.
پیروزمند اظهار داشت: برخلاف تصوری که برخی از روشنفکرانی که حسن ظن به حوزه ندارند در جامعه القا می‌کنند، حوزه در درونش طراوت و پویایی هست و اصلاً جنبه تقلیدی، مراد و مریدی در حوزه علمیه وجود ندارد، نه تنها اکنون بلکه اصلاً در سنت حوزوی چنین چیزی وجود نداشته است.
عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم تصریح کرد: وجه غالب که امتیاز اصلی حوزه هم به شمار می‌رود این است که طلبه‌ها یاد می‌گیرند از همان ابتدا با هم بحث و چالش داشته باشند مطالبی که استاد بیان کرده است را مورد واکاوی قرار دهند و طلاب از دوره مقدمات با آن انس می‌گیرند تا سطوح عالی که این اتفاق می‌افتد و به دلیل اینکه سطح آموزش حوزه بر این بنیان نهاده شده، طبیعی است که کنجکاوی، پرسش‌گری، قانع نبودن به حرف دیگری، در عین رعایت کمال ادب و تواضع به استاد این ارتباط مانع از اینکه فرد، جدی‌ترین اشکالات را به استاد بگیرد، نمی‌شود.
وی عنوان کرد: حوزه در طول عمر با برکت و طولانی خویش، همواره ارتباط و تعامل فعالی با حوادث فرهنگی- اجتماعی پیرامون خودش داشته است این مسأله اختصاص به زمان حال ندارد افرادی که برجسته شدند در تاریخ حوزه، نوعاً افرادی بودند که در این مسأله بیشگام بودند یعنی توانستند یک گام حوزه را در تأثیرگذاری و نفوذپذیری ارتقا دهند و جلوتر ببرند.
امروز صحنه پیچیده‌تر و دشوارتری اتفاق افتاده و ما باید در این فضا خودمان را ارزیابی کنیم و آن اینکه دین در مقیاس توجه به فرد، سرپرستی فرد در مقیاس جامعه، بلکه در مقیاس حضور جهانی وارد شده است
پیروزمند با اشاره به پرسش اینکه «بزرگان معاصر حوزه علمیه محصول کدام سنت حوزوی هستند؟»، گفت: نکته‌ای که باعث این نوع گفت‌وگوها شده، اتفاق متفاوتی است که بعد از انقلاب رخ داده است آن اتفاق این است که مقیاس نیازمندی به دین و به تبع حوزه در یک فضای جدیدی وارد شده، یک جهش اتفاق افتاده است. این جهش آن است که مقیاس مطالعه و تأثیرگذاری و ارتباط حوزه سنتی ما افراد بودند.
وی ابراز داشت: می‌خواهم بگویم، امروز صحنه پیچیده‌تر و دشوارتری اتفاق افتاده و ما باید در این فضا خودمان را ارزیابی کنیم و آن اینکه دین در مقیاس توجه به فرد، سرپرستی فرد در مقیاس جامعه، بلکه در مقیاس حضور جهانی وارد شده است.
عضو هیأت علمی فرهنگستان علوم اسلامی قم با بیان اینکه به برکت انقلاب اسلامی و همراهی مردم، تفکر اسلامی و تفکر شیعی، خود را در مقابل نظام لیبرال دموکراسی مطرح می‌کند، اظهار داشت: لیبرال دموکراسی که چندصد سال از ما جلوتر است و ده‌ها هزار ساعت افراد متفکر و میلیاردها دلار از ما هزینه کرده ولی با این وجود، حوزه علمیه ما که بدون آمادگی قبلی وارد این فضای جدید شده توانسته جامعه شیعی را به حدی تغذیه کند که در مقابل این تفکر جهانی کم نیاورد و پا پس نکشد. اتفاقاً نقطه ضعف قابل بررسی ما نیز همین نقطه قوت‌ِ ما است.
وی خاطرنشان کرد: حوزه علمیه و افراد قله آن از جمله حضرت امام باید در این فضا مورد ارزیابی قرار گیرند و با وارد شدن و مسئولیت پذیری علمی در این فضا قابل ارزیابی هستند؛ باید توجه داشت که تفکر اسلامی وقتی می‌خواهد وارد حوزه تمدن‌سازی و جهانی‌سازی شود، چه الزامات دانشی را در درون حوزه ایجاد می‌کند برای اینکه بتواند عقبه چنین حرکتی که آغاز شده است را تامین کند، البته حرکت‌هایی در این زمینه شروع شده است.