بررسی فلسفه اخلاق تکلیف‌گرایانه کانت در سازمان

چکیده

این مقاله بر آن است تا به بررسی فلسفه اخلاق تکلیف‌گرایانه کانت و مقایسه آن با منشور اخلاقی جهانی در سازمان بپردازد که آیا اخلاق کانت با منشور اخلاقی جهانی در سازمان‌ها سازگاری دارد یا نه؟ اخلاق کانت یکی از مهم‌ترین نظام‌های تکلیف‌گرایانه اخلاقی است که به نیت و انگیزه عمل و خود عمل اهمیت می‌دهد. کانت، انگیزه عمل به قوانین اخلاقی را صرفاً احترام به آنها می‌داند. کانت برای تشخیص اوامر و قواعد اخلاقی پنج معیار به دست می‌دهد که اگر دستورات به اصطلاح اخلاقی، از این آزمون‌های پنج‌گانه موفق بیرون آیند، اخلاقی والا غیراخلاقی هستند. آن معیارها عبارتند از: ۱. اصل تعمیم‌پذیری ۲. قاعده قانون عام طبیعت شدن ۳. قاعده غایت فی نفسه بودن انسان ۴. قاعده خودمختاری انسان و ۵. قاعده کشور غایات. منشور اخلاقی جهانی که عبارتند از: ۱. اصل امانت ۲. اصل مالکیت ۳. اصل اعتبار ۴. اصل شفافیت ۵. اصل منزلت ۶. اصل انصاف ۷. اصل شهروندی ۸. اصل حساسیت، سازگاری کاملی با معیارهای اخلاقی کانت دارند. از این رو می‌توان بر اساس دیدگاه کانت آنها را اخلاقی دانست، البته به این شرط که هدف از واضعان و عاملان منشور اخلاقی جهانی، صرفاً احترام به این قوانین باشد نه نتیجه‌ای که از آن عاید سازمان‌ها می‌شود، از قبیل موفقیت در رقابت و سود بیشتر. نتیجه آن که اخلاق کانت نسبت به اخلاق غایت‌گرایانه و سودگرایانه بیشتر با منشور اخلاقی جهانی سازگاری دارد، البته با همان شرایطی که ذکر شد.

کلیدواژه ها: اخلاق؛ تکلیف؛ قانون اخلاقی؛ معیار اخلاقی؛ منشور اخلاقی جهانی؛ سازمان کانت

نویسندگان:

مهدی محمدرضایی: کارشناسی ارشد، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم ، ایران

 محمد محمدرضایی: استاد ،پردیس فارابی دانشگاه تهران ، قم ، ایران  

مجله مدیریت فرهنگ سازمانی – دوره ۱۳، شماره ۲، تابستان ۱۳۹۴.

برای مشاهده کامل مقاله روی فایل مقابل کلیک کنید.