مشهد- ایرنا- گردشگری امروزه به فرصتی برای ترویج و تعمیق هویت فرهنگی مکان ها و معرفی بیشتر و بهتر هویت، تاریخ و فرهنگ جوامع تبدیل شده که به همین دلیل عمده کشورها به آن به چشم بزرگترین و متنوع ترین بستر برای شناساندن فرهنگ و نیز راهی برای ارتقای وضعیت اقتصادی خود می نگرند.
حضور گردشگران فرصتی برای ترویج و تعمیق فرهنگ و هویت در مقاصد گردشگری محسوب می شود که در کنار این مزایا، هم اکنون جنبه های مهم و موثر توسعه این صنعت از جمله افزایش درآمدهای اقتصادی، اشتغال زایی، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی در دنیا به شدت مورد توجه برنامه ریزان قرار دارد.
مردم به دلایل و انگیزه های مختلف به گردش و مسافرت می روند که در این میان انگیزه های مذهبی یکی از قدیمی ترین و پر رونق ترین گردشها در سراسر جهان است که قدمتی به دیرینگی فرهنگ دینی دارد.
در این میان تنوع در عرصه گردشگری به دلیل تنوع در سلایق و علایق گردشگران در طول زمان پدیدار شده که گردشگری سیاحت و تفریح، سلامت، طبیعت گردی، آموزشی، هنری، فرهنگی، دریایی، تجاری، روستایی ، ورزشی، ماجراجویانه، مجازی و بیابانی از انواع مهم و مورد توجه گردشگری در دنیا هستند.
البته پیگیری و بهره توامان گردشگران از چند گونه از انواع گردشگری و استفاده از جاذبه های آن در یک مقصد از جمله نکاتی است که موجب شده کشورها در راستای ایجاد فرصت ها و بسترهای متعدد در انواع مختلف گردشگری بکوشند.
صاحبنظران و جامعه شناسان بر این اعتقادند ایجاد تنوع جمعیتی، اختلاط فرهنگی و حضور مسافران و گردشگران به لحاظ طبیعی و از منظر جامعه شناسی خود آسیب ها، مشکلات و مسائلی را برای مقصد به همراه می آورد اما با مدیریت و برنامه ریزی صحیح و البته توسعه آموزشها می توان تا حد فراوانی از این پیامدهای منفی جلوگیری کرد.
در این میان کلانشهر مشهد و خطه خراسان رضوی به لحاظ وجود بارگاه ملکوتی امام رضا(ع) از دیرباز و شاید قرنها مقصد منتخب گردشگران بوده است که البته گردشگران مذهبی و زائران در این حضور نقش و جایگاه پررنگ تری را داشته اند.
حضور گردشگران در گذر زمان با توجه به وجود آثار تاریخی، هویتی و فرهنگی و البته شناخت گردشگران از جاذبه های طبیعی و تفریحی خطه خراسان به مرور زمان حضور آنان را در کنار زائران پررنگ تر کرد و حتی موجب بهره بردن زائران از سایر ظرفیت ها و جاذبه های گردشگری در کنار گردشگری زیارت شد.
اگرچه وجود برخی دیدگاه های ناعادلانه در خصوص گردشگران ورودی به مشهد، آلودگی فرهنگی و مذهبی در این کلانشهر را ناشی از صنعت گردشگری می داند اما فعالان عرصه گردشگری و مجریان این عرصه با چنین نظری موافق نیستند و صریحا خط بطلان بر آن می کشند.
**گردشگران رونق مشهد و معرف ایران در جهان
رئیس اتحادیه هتلداران خراسان رضوی در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: اساسا حضور گردشگران با هدف بهره گرفتن، آشنایی و استفاده از فرهنگ مقصد و میزبان و دیدن آثار و جاذبه های طبیعی، تاریخی و تمدنی انجام می شود.
محمد قانعی افزود: این بدان معناست که میزبان بیش از مهمان، امکان و قابلیت تاثیرگذاری بر طرف را دارد تا اینکه بخواهد از وی تاثیر بپذیرد.
وی با رد این موضوع که گردشگران و مسافران عاملان و مسببان بسیاری از مشکلات فرهنگی و غیره در مشهد هستند، اظهار کرد: حضور گردشگران و مسافران موجب ارتقای سطح فرهنگ و حتی تلاش مردم بومی برای میزبانی هر چه بهتر و بیشتر از مسافران می شود.
وی تاکید کرد: در دنیای کنونی حضور گردشگران داخلی و خارجی جزو نقاط مثبت و ملاک های مهم برای مقصد و میزبان محسوب می شود.
قانعی اظهار کرد: درست است که حضور مسافران و گردشگران برای مجرمان و متخلفان طمع برانگیز است و موجب افزایش حضور آنان در اوج زمان سفرها به مشهد می شود اما این مساله را نباید به حساب گردشگران گذاشت.
وی بیان کرد: آلودگی فرهنگی و مذهبی به دلیل ورود گردشگران، دیدگاه بسیار نادرستی است زیرا رشد اقتصادی و پیشرفت در کنار وجود و معرفی هویت و فرهنگی غنی می تواند از نکات مثبت و قابل توجه صنعت گردشگری باشد.
وی اظهار کرد: کارشناسان و متخصصان عرصه گردشگری بر این اعتقادند که هر گردشگر می تواند در بازگشت به موطن خود حداقل سه نفر را برای سفر به مقصدی که تجربه کرده، تشویق و ترغیب سازد و به ۱۰ نفر نیز اطلاعات و آگاهی از فرهنگ و جاذبه های مقصد سفرش را ارائه دهد.
این فعال عرصه گردشگری افزود: این امر نشان می دهد گردشگران با هر هدف از سفر به مقصدی می توانند چه مزایا و آثار مثبت و منحصر به فردی را برای کشور و مقصد میزبان داشته باشند.
**پر رنگی مبادلات فرهنگی در شیوه های نوین ارتباط
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی نیز در این زمینه اظهار کرد: صنعت گردشگری بسته به محیط و مقصد گردشگری مخاطبان مختلفی دارد و قاعدتا محیط های فرهنگی و مناطقی که زمینه و بسترهای فرهنگی دارند بیشترین مخاطبانشان گردشگران فرهنگی هستند.
حسین زارع صفت بیان کرد: به طور معمول گردشگران بسته به امکانات و شرایط مقصد مسیر گردشگری را انتخاب می کنند و بنابراین مشهد با توجه به اینکه یک شهر زیارتی و فرهنگی محسوب می شود و طبق بررسی ها، ‘زیارت’؛ یکی از انگیزه ها و بیشترین دلیل سفر بیش از ۹۸ درصد گردشگران به این شهر است.
وی تصریح کرد: البته در تبادلات جمعیتی و رفت و آمدهای جمعیتی، بده و بستانها و نیز مبادلات فرهنگی رخ می دهد اما مجموعه ای قوی تر است که فرهنگ و تاثیرگذاری قوی تر داشته باشد که معمولا در صنعت گردشگری پذیرش فرهنگ میزبان توسط مهمان بیشتر است تا میزبان از مهمان.
وی با اشاره به اینکه ماهیت گردشگری مشهد، مذهبی و فرهنگی است، افزود: تقویت مبانی فرهنگی جامعه از مسائلی است که حتی در صورت عدم حضور پررنگ افراد غیربومی نیز باید مورد توجه برنامه ریزان قرار گیرد.
وی تاکید کرد: باید به این نکته توجه کرد که در دنیای امروز تبادلات فرهنگی در مبادلات فضای مجازی، رسانه های دیداری و شنیداری و شبکه های مجازی در حال رخ دادن است و به نظر می رسد در این زمینه تقابل و رفتار سلبی پاسخگو نیست بلکه مهندسی این شرایط و تقویت مبانی فرهنگی و ارائه محصولات فرهنگی متناسب با مخاطبان می تواند مفید واقع شود.
**نسبت دادن آلودگی فرهنگی به گردشگران کم لطفی است
این مسئول در ادامه با اشاره به اینکه مشهد قرنهاست که میزبان جهانگردان و گردشگران است، اظهار کرد: بررسی عادلانه و دقیق آلودگی فرهنگی در این کلانشهر که مورد نگرانی برخی قرار دارد، نشان می دهد که بخش قابل توجهی از آن از سوی گردشگران رخ نمی دهد بلکه مهاجران و حضور گروه های جمعیتی مختلف برای سکونت هستند که سهم عمده ای در ظهور و بروز این وضعیت دارند.
زارع صفت بیان کرد: حضور مهاجران، جویندگان کار، مهاجران غیرمجاز همه و همه از عاملان تاثیرگذار در پدیده آلودگی فرهنگی هستند و بی توجهی به این مساله ظلم در حق امام رضا(ع) و زائران آن بزرگوار است.
وی بیان کرد: البته همه شهرهای زیارتی و مسافرپذیر مشکلاتی دارند اما مراقبت و کنترل و البته برخورد به موقع با متخلفان می تواند در کاهش و کنترل این مشکلات تاثیر بسزایی داشته باشد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی اظهار کرد: کلانشهر مشهد سالانه میزبان ۲۵ میلیون گردشگر داخلی و بیش از ۲ میلیون گردشگر خارجی است که می توان از این فرصت بخوبی برای معرفی فرهنگ، تاریخ، تمدن و هنر این خطه به سایر نقاط کشور و جهان بهره برد.
۷۴۹۶/۵۱۳۲
گزارشگر: آرزو جاودانی ** انتشار دهنده: علی اصغر ایزدی