به گزارش پایگاه خبری طبس نیوز به نقل از خبرگزاری فارس از بیرجند، سال‌ها است حیات اقتصادی و اجتماعی خراسان‌جنوبی تحت تأثیر قهر طبیعت و معضلی بزرگ به نام خشکسالی قرار گرفته و حال خوشی ندارد.
زخمی کهنه، که فشار زیادی به کشاورزی این خطه وارد کرده، به طوری که این احتمال می‌رود در آینده نزدیک با چالش جدی روبرو شویم.
خراسان‌جنوبی چهارمین سرزمین خشک ایران است که مردم آن در این برهه سخت با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند و برای گذر از بحران خشکسالی باید چاره‌ای اندیشیده شود.
در این رابطه با حسین امامی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان‌جنوبی گفت‌و‌گویی داشتیم.
فارس: وضعیت کنونی آب در خراسان‌جنوبی چگونه است؟
امامی: ما درگیر خشکسالی بلندمدت هستیم و در سال‌های نادری بارندگی غیرمتعارفی ممکن است داشته باشیم و این امر سبب شده منابع ما از نظر کمی و کیفی تحت تنش قرار بگیرند.
ما و همکاران تلاش کردیم تاکنون در شهرهای استان تنش جدی نداشته باشیم ولی در مجتمع‌های روستایی با توجه به اینکه مجتمع‌ها خیلی گسترده شدند و ما گام‌های آخر برای آبرسانی کامل به روستاهای استان را در افق دو ساله پیش رو داریم، بحث‌های توسعه‌ای خیلی خوبی انجام شده و تلاش کردیم با کمک دهیاران و شوراهای اسلامی روستاها مصرف آب را مدیریت کنیم و تولید آب بالایی برای برخی مجتمع‌ها داریم.
از جهتی نیز، بحث آبیاری فضای سبز و انشعابات غیرمجاز ما را درگیر کرده و برخی از مجتمع‌های ما را ناپایدار می‌کند که در خیلی از روستاها آبی که ما وارد شبکه می‌کنیم از آب قناتی که برای آبیاری استفاده می‌شود بیشتر است.
در ارتفاعات، فضای سبز زیادی ایجاد شده که شبکه‌های ما را ناپایدار می‌کند و از مردم می‌خواهیم با توجه به سرمایه‌گذاری سنگین و با قیمت نازلی که در اختیار مردم قرار می‌گیرد، مصرف را مدیریت کنند تا ما بتوانیم خدمات پایدار و مستمری را به مردم ارائه کنیم.
فارس: در استان ۱۲۵ میلیون مترمکعب میزان برداشت سالانه از آب است که از آب ورودی تغذیه سفره ها بیشتر است، از آنجایی که بیشترین مصرف آب در بخش کشاورزی است، بفرمائید چه تمهیداتی در این زمینه اندیشیده شده است؟
امامی: کسری مخزن ما ۱۲۵ میلیون مترمکعب است که برنامه‌ای جامع در کل مصارف آب، با عنوان سند سازگاری، با همکاری تمام دستگاه‌های ذیربط و ذی‌نفعان تبیین شده که اگر این سند اجرایی شود می‌تواند گره‌گشا باشد و ما به عنوان شرکت آبفا در بخشی از این سند موظف هستیم بحث مدیریت مصرف و کاهش هدررفت شبکه‌ها را داشته باشیم.
در راستای این سند، موظف شدیم سالانه ۱۱۰ کیلومتر اصلاح شبکه را انجام دهیم هر چند این عدد کافی نیست ولی در سال گذشته ۱۲۲ کیلومتر اصلاح و بازسازی شبکه‌ها را انجام دادیم و با توجه به اینکه بخش کشاورزی بزرگترین مصرف‌کننده است می‌تواند بزرگترین نقش را داشته باشد.
امید است با همراهی دستگاه‌های ذینفع و خود مردم بتوانیم این چالش را پشت سر بگذاریم و توسعه پایدار را در استان شاهد باشیم که بتوانیم بحث صنعتی شدن، تأمین آب معادن و شرب را داشته باشیم.
فارس: سال گذشته قدم‌های مثبتی برداشته شد که شما به گوشه‌ای از آن اشاره کردید، ولی یکی از اولویت‌ها اجرای پنج طرح تغذیه مصنوعی بود که طرح کنتورگذاری هوشمند آن از سال ۹۲ تا آذرماه ۱۴۰۰ اتفاق افتاد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب در مصرف آب صرفه‌جویی شد ولی بحث این است که روند هزینه‌بری است، در این زمینه توضیح بفرمائید؟
امامی: عمده چاه‌های کشاورزی استان کنتورگذاری شده و اقدامات خوبی انجام شده و دغدغه‌ای که وجود دارد در بحث شارژ است که همراهی همه دستگاه‌ها را می‌طلبد.
ما در شرکت آبفای استان نیز در تلاش هستیم چاه‌های آب شرب را مجهز به کنتور کنیم تا تولید دقیق شود، ولی همه ما باید کمک کنیم تا شرکت آب منطقه‌ای بتواند بحث شارژ منظم کنتورها را انجام دهد.
در یک مقطع کوتاه روند مصرف آب در بخش کشاورزی روندی کاهشی بود و این باعث شد کسری مخزن از ۱۸۰ به حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب برسد و در یک مقطع به هر دلیلی شارژ یک سال جدی گرفته نشد و در عرض یک سال کسری مخزن ما ۲۵ میلیون مترمکعب رشد کرد.
نکته مهم این است که همه ما به شرکت آب منطقه‌ای کمک کنیم تا این هدف‌گذاری در سندسازگاری را محقق کند.
فارس: در خصوص ذخیره‌سازی سیلاب روان آب و کنترل سیلاب و در نتیجه کاهش خسارت‌ها چه چاره‌اندیشی شده است؟
امامی: اقدامات کاملی در این بخش وجود دارد و سند کامل نیز داریم و در سند سازگاری هم این موضوع قید شده است.
در حوزه خود شرکت سهامی آب منطقه‌ای بحث طرح‌های تغذیه مصنوعی به ویژه در نوار مرزی که طرح‌های تغذیه مصنوعی داریم که هم در مهار آب و هم در خروج آب از دسترس و بی‌کیفیت شدن آن مؤثر است.
طرح تغذیه‌ای در بالا دست می‌تواند سبب بهبود تغذیه قنوات و چاه‌ها شود و کیفیت آب را ارتقاء دهد و در این چند سال در بخش آبخیزداری و در بخش تغذیه مصنوعی اقدامات خوبی انجام شده است.
فارس: مهمترین علت خشکسالی چیست و مردم در این برهه از زمان چه کاری می‌توانند انجام دهند؟
امامی: اگر چالش‌ها را رصد کنیم، خراسان‌جنوبی چون در منطقه خشک و نیمه خشک قرار دارد همیشه با محدودیت ذاتی آب مواجه است و این یک امر طبیعی است و ما باید خود را با شرایط سازگار کنیم.
خشکسالی در عرصه‌های جهانی به وقوع می‌پیوندد و این مهم است که ما این مسئله را مدیریت کنیم و با توجه به دانش بشری و رشد دانش بشری و اینکه بشر برای هر مشکلی چاره‌اندیشی کرده، در دوره های مختلف تعداد زیادی سد و سازه‌های آبی ایجاد شده که در فصول پر باران ذخیره‌سازی کنیم تا هم آن را برای مصارف شرب و هم برای توسعه کشاورزی مورد استفاده قرار دهیم.
مهمترین موضوع این است که منابع ما با ظرفیت آبی ما تطبیق داشته باشد و ظرفیت‌های حوزه سرزمینی که وجود دارد با سند آمایش منطبق باشد و توسعه‌های ما در بخشی انجام بگیرد که ظرفیت وجود دارد و واقعیت این است همه ما در مقطعی در بحث آمایش، کم دقتی به خرج دادیم و متناسب با ظرفیت در حوزه فلات مرکزی ایران انجام نشده و دغدغه‌های متعددی به وجود آمده است و برای شرب و صنعت که کمتر از ۱۰ درصد مصارف است،گرفتار شدیم.
اکنون از آبی که برای آن محدودیت وجود دارد درست استفاده نمی‌کنیم، راندمان ما در بخش‌های مختلف پایین است و هدررفت زیادی داریم.
به اقتصاد آب بی‌توجهی شده است، بخش کشاورزی آب مجانی و انرژی مجانی استفاده کرده و در بخش آب شرب عمده تعرفه‌های ما آنقدر ناچیز است که هزینه فروش آب ما از هزینه استحصال آب در بخش کشاروزی ارزان‌تر شده و ما برای هر مترکعب آب کمتر از یک هزار تومان می‌فروشیم و یک سند جامع می‌تواند در این زمینه گره‌گشا باشد و سند سازگاری می‌تواند بخش عمده‌ای از مشکلات را حل کند.
فارس: آیا در بحث کمبود آب و کم فشاری آب در طبس گلشن تدبیری اندیشیده شده است؟
امامی: در طبس گلشن با توجه به محدودیتی که در سد نهرین وجود داشت، در سال گذشته طرحی آماده شد که به صورت فوری دو چاه در محدوده رضوان‌شهر حفاری می‌شود که ما بتوانیم آن‌ها را سریعاً وارد مدار کنیم.
پیش‌بینی می‌شود حدود ۳۰ لیتر در ثانیه از این محل تأمین آب شود و محدوده روستای فهالنج هم بالغ بر ۱۰۰ لیتر بر ثانیه تأمین آب برای توسعه اقدام ملی طبس پیش بینی شده و خط ۳۵ کیلومتری انتقال آب است که اعتبارات آن پیش‌بینی شده و همکاران آب منطقه‌ای این دو پروژه را اجرایی می‌کنند و دغدغه‌ها مرتفع می‌شود.
بحث کم فشاری هم برای مدیریت مصرف است که پرت شبکه را کاهش دهیم و مصارف را مدیریت کنیم.
با این اقدامات تلاشمان این است که با جیره‌بندی و کمبود آب در طبس مواجه نشویم و بتوانیم طرح‌های توسعه‌ای که به صورت وسیع تأمین آب پایدار در دو سایت ۵۰ هکتاری و ۷۹ هکتاری که اکنون در حال اجرا است را هم انجام دهیم.
فارس: در مورد مصرف آب کارخانه فولاد قاینات چاره‌ای اندیشیده شده و آیا در آینده با چالش مواجه نخواهیم بود؟
امامی: ما مذاکرات خوبی با شرکت ملی فولاد ایران برای تأمین آب فولاد قاینات داشتیم که به نتیجه خوبی رسیده و آمادگی داریم، تفاهم‌نامه را منعقد کنیم.
در مورد سرمایه‌گذاری فولاد در شبکه فاضلاب شهر قاین و تصفیه‌خانه شهر قاین توافق شده که در یک افق ۲۵ ساله بالغ بر ۶۰ میلیون مترمکعب از این محل برای فولاد قاین تأمین آب انجام خواهد شد و طرح‌های توسعه‌ای فولاد بر این مبنا شکل خواهد گرفت.
فارس: برخی از کشورها با چالش آب مواجه هستند و توصیه‌هایی برای جلوگیری از کم آب شدن استخرها دارند از این دست توصیه‌ها برای استان ما لازم و ضروری نیست یا به آن مرز نرسیدیم؟
امامی: کسری مخزن نشان‌دهنده این است که سفره‌های ما ناپایدار است و هر روز این تنش که به سفره‌ها وارد می‌شود بیشتر می‌شود و می‌تواند ما را در آینده نزدیک با مشکلات مواجه کند.
در بحث استخرها و آبنماهایی که داریم با توجه به اینکه استان ما خشک و گرم است و میزان تبخیر در استان بالغ بر ۳ هزار و ۲۰۰ میلیمتر در سال است و فضای سبز، شستشو و استفاده غیرمتعارفی که داریم با فرهنگ ما سازگار نیست و می‌تواند در درازمدت ما را دچار چالش کند.
پیام/۶۹۰۷۱