بیرجند- رشادت‌های مردم بیرجند بر کسی پوشیده نیست، به طوری که فشارهای خاندان عَلَم که خاندان مطلق حاکم بر قاینات و بیرجند بودند موجب نشد تا مردم از موج تپنده انقلاب دور بمانند.
خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: بهمن که می‌شود، عطر دل‌انگیز روزهای غرورآفرینی برای ایران و ایرانیان تداعی می‌شود. روزهایی که ۳۸ امین سالگرد پیروزی‌اش را به جشن نشسته و مُهر صلابت را بر پیشانی کشورمان حک کرده است.
۳۸ سال پیش استان‌ها، شهرستان‌ها و حتی دهستان‌های ایران اسلامی روزهای تلخی را برای رسیدن به آینده‌ای روشن در کوچه و خیابان‌ها دلاوری کردند.
اوج ایستادگی‌ها و راهپیمایی‌ها زمانی رخ‌نمود که شاه تاج، تخت و حکومتش را بر جای گذاشت و تنها برای نجات جانش بعدازآن همه ویرانگری و آدم کشی به خارج از ایران فرار کرد.
و اما هرساله مرور این دلاوری‌ها، میانی‌ترین روزهای سردِ زمستانی را با هُرم خاطره‌هایش گرم و بهاری می‌کند چراکه انقلاب اسلامی سرآغاز فصل بی‌بدیلی از حیات ملت است که با رهبری‌های امام (ره) به وقوع پیوست و به ظلم‌ها و تحقیرهای چند صدساله پایان داد.
بدون شک این تحول بزرگ مرهون رشادت‌ها و مجاهدت‌های اقشار مختلف مردم این دیار اعم از زن و مرد، پیر و جوان و خرد و کلان بوده است.
در این میان رشادت‌ها و دلاوری‌های باصلابت و فریادهای کوبنده مردم بیرجند در سال ۵۷ نیز بر کسی پوشیده نیست.
۱۰ خرداد ۵۷: ورود شاه به خراسان و آتش زدن طاق نصرت در بیرجند
مجری رادیو در اخبار دهم خردادماه ۱۳۵۷ بیان کرد: «شاهنشاه آریامهر هفته آینده به استان خراسان سفر خواهند کرد«.
فرماندار بیرجند طی دستوری به ادارات دولتی اعلام کرد که این سفر بیرجند را هم شامل خواهد شد. در این راستا چاپلوسان در دو منطقه از بیرجند، یکی در خیابان محمدرضا شاه (جمهوری اسلامی فعلی) جنب مرکز بهداشت و دیگری مقابل مقبره حکیم نزاری، مبادرت به نصب طاق نصرت کردند.
طاق نصرت دوم که در خیابان حکیم نزاری نصب‌شده بود، در نیمه‌های شب به‌وسیله شهید «حسین موهبتی» به آتش کشیده شد.
رادیو لندن در اخبار شامگاهی اعلام کرد: «عده‌ای از جوانان در بیرجند که رژیم به آن‌ها خرابکار می‌گوید، طاق نصرت ورود شاه را آتش زده که به این دلیل شاه به بیرجند نرفت.
۱۷شهریور ۵۷: کشتار مردم در میدان ژاله تهران و اعتراض مردم بیرجند
حوادث ۱۷ شهریور با زلزله بزرگ طبس مصادف شده بود. در این روز، مراسم بزرگداشتی برای دانشجویان بیرجندی که در زلزله طبس کشته‌شده بودند، برگزارشد که دانشجویان این فرصت را مغتنم شمرده و برای کشتار مردم در میدان ژاله، اعتراض کردند.
بعد از اتمام مراسم تکبیرگویان از مسجد بیرون آمده و به برپایی تظاهرات و سردادن شعارهایی مانند «نصر من الله و فتح قریب/ مرگ بر این سلطنت پرفریب» پرداختند. راهپیمایان به مرکز بهداشت پایین‌شهر رسیده بودند که مأموران رژیم با حمله به صفوف تظاهرات کنندگان به دنبال تفرقه آن‌ها بودند.
اما دانشجویان باوجود تاریکی شب، به راهپیمایی و شعارهای «مرگ بر شاه» ادامه دادند که ناگهان برق قطع شد و پلیس وحشیانه در خیابان حکیم نزاری به آن‌ها حمله کرده و مورد ضرب و شتم قرار داد.
۷ مهر ۵۷: تظاهرات دانش آموزان بیرجند علیه رژیم ستم‌شاهی
دانش آموزان بیرجندی باهدف اطاعت از دستور امام (ره) به راهپیمایی پرداختند. این افراد در مقابل دبیرستان شهرستانی «سید علی اسلامی» بعد از شکستن قاب و عکس‌های شاه به‌طرف دبیرستان «خزیمه علم» به راه افتادند و عکس شاه که مقابل بوفه دبیرستان نصب‌شده بود را شکستند و به‌طرف هنرستان بیرجند حرکت کردند.
بعد از شکستن تاج‌وتخت شاه به دست «شهید علی صمدیان»، به‌طرف مدرسه راهنمایی حافظ و سپس به‌طرف دانشگاه بیرجند همراه با شعارهای «تا شاه کفن نشود/وطن، وطن نشود» حرکت کردند.
بعد از سخنرانی «حجت‌الاسلام واحدی» در محوطه دانشگاه بیرجند، به راهپیمایی پرداخته و این تظاهرات تا میدان ششم بهمن (امام خمینی فعلی) ادامه داشت که نیروهای پلیس با جمعیت درگیر شده و چند نفر را نیز دستگیر کردند.
۲۸بهمن ۵۷: تظاهرات در روز عید غدیر و شهادت اولین شهید انقلاب بیرجند
اقشار مختلف مردم پس از تجمع در مقابل مسجد آیت‌الله آیتی درحالی‌که پلاکاردهایی را با شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» در دست داشتند، به‌طرف سه‌راه اسدی به راه افتادند و شعارهایی مانند «سرنگون می‌کنیم نظام پهلوی را/برقرار می‌کنیم حکومت علی را، مرگ بر این شاه» را سر دادند.
مأموران شهربانی با تمام تجهیزات در سه‌راه اسدی مستقرشده بودند و قصد داشتند با گاز اشک‌آور از ادامه تظاهرات جلوگیری کنند که با مقاومت جوانان روبه‌رو شدند. بنابراین حمله گسترده خود را آغاز کرده و انقلابیون را نیز دستگیر کردند.
در پی آن، ۱۲ نفر از مبارزان سیاسی که از قبل شناسایی‌شده بودند، بازداشت شدند و «محمدعلی راستگو مقدم» که برای مقابله با گاز اشک‌آور، کارتن‌ها را آتش زده بود براثر ضرب و شتم مأموران به‌عنوان اولین شهید انقلاب بیرجند به شهادت رسید.
همچنین «شریفی پناه، رضا عرفانی، حجت‌الاسلام واحدی، حسن شهپر و حسینی» توسط مأموران دستگیر شدند.
۱۰ دی ۵۷: تیراندازی ارتش و شهادت شهید «خاکشور»
هنوز چند روز از چهلم شهید «شریفی پناه» و تیر خوردن سه نفر از جوانان انقلابی نگذشته بود که مردم به همراه «آیت‌الله ربانی» برای اعلام اعتراض به سمت پادگان ۰۴ حرکت کردند. در آنجا نیز جوانان اعلامیه‌های امام (ره) را خطاب به ارتش، از میان نرده‌ها به داخل پادگان انداخته و شعار «ارتشی‌ها، خمینی سلام تون رسونده» سر می‌دادند.
این شعارها باعث شد تا عده‌ای از سربازان از پادگان فرار کنند و خشم فرمانده ارتش نیز برانگیخته شد و در دستوری اعلام کرد که سربازان با قنداق تفنگ به مردم بی‌دفاع حمله کرده و تعداد زیادی از مردم در کانال رود خیابان ارتش افتادند.
سپس مردم با شعارهای کوبنده به‌طرف خیابان رفته و مورد هجوم ارتش قرار گرفتند. براثر تیراندازی ارتش، جوان ۱۸ ساله بیرجندی به نام «محمدتقی خاکشور» به شهادت رسید.
۱۷دی ۵۷: تظاهرات زنان بیرجندی
در این روز از تاریخ، بانوان بیرجندی با در دست داشتن پلاکاردهایی مبنی بر احترام زن و پشتیبانی از امام (ره) و شعارهای «جمهوری اسلامی، ایجاد باید گردد/ نظام شاهنشاهی نابود باید گردد» مسیر خیابان اسدی را طی کرده و وارد خیابان فرح (طالقانی فعلی) شدند.
پلیس در میدان کورش (ابوذر فعلی) با تمام تجهیزات مانور می‌داد اما بانوان بیرجندی خشمگین‌تر از پیش با شعار «قسم به رهبر زنان فاطمه/ نداریم از کشته شدن واهمه» تا میدان حکیم نزاری راهپیمایی کردند و در این میدان با پرتاب گاز اشک‌آور پلیس روبه‌رو شدند.
۵ بهمن ۵۷: حمله چماق داران رژیم پهلوی به مسجد آیتی بیرجند
پنجم بهمن‌ماه ۵۷، چماق داران رژیم به دستور افراسیابی، فرماندار وقت و رئیس شهربانی درحالی‌که از سوی مأموران حمایت می‌شدند، به مسجد آیت‌الله آیتی بیرجند یورش برده و در و پنجره‌ها را شکستند و پس از سرکوب مردم انقلابی، به چپاول منازل و مغازه‌ها پرداختند.
در این روز، «پرویز حسینی» به شهادت رسید و «محمود میری» مورد ضرب و شتم چماق داران قرار گرفت و سال‌ها بعد به دلیل همین جراحات به شهادت رسید.
۷ بهمن ۵۷: تظاهرات گسترده و باشکوه
بهمن ۵۷ با وفات پیامبر اسلام (ص) مصادف شده بود. راهپیمایی مردم از حسینیه پایین‌شهر آغاز شد و به سمت خیابان فرح ادامه یافت. مأموران مسلح آماده تیراندازی بودند اما علماء باصلابت در صف اول تظاهرات قرار داشتند.
این تظاهرات با استقبال باشکوه مردم روبه‌رو شده بود به‌طوری‌که ابتدای جمعیت در خیابان شش بهمن (میدان امام فعلی) و انتهای جمعیت نیز در خیابان فرح بود.
نظامیان تهدید کرده بودند که شعار تند ندهید اما شعار حجت‌الاسلام واحدی مبنی بر «بگو مرگ بر شاه» بیرجند را لرزاند.
تیراندازی نیروهای ژاندارمری به سمت جمعیت آغاز شد که در این تیراندازی‌ها «علی سندروس» به‌شدت مجروح و قبل از رسیدن به بیمارستان شهید شد.
۱۲ بهمن ۵۷: ورود امام (ره) به ایران و شادی مردم بیرجند
مردم بیرجند در این روز به‌یادماندنی، در مقابل مسجد آیت‌الله آیتی جمع شده تا ورود امام را از تلویزیون تماشا کنند.
یکی از معلمان انقلابی ماشین پیکانش را در مقابل مسجد پارک کرده، تلویزیون را روی کاپوت آن گذاشت و با برق مسجد نیز روشن کرد. رأس ساعت ۹:۳۰ هواپیمای حامل امام (ره) بر صفحه تلویزیون ظاهر شد و مردم بیرجند نیز از شادی و شعف سراز پا نمی‌شناختند.
۱۶ بهمن ۵۷: تجمع مردم بیرجند در حمایت از امام (ره) مبنی بر تشکیل دولت موقت
در ۱۶ بهمن‌ماه ۵۷، مردم بیرجند در مقابل بانک ملی میدان شش بهمن در راستای حمایت از تصمیم امام (ره) مبنی بر تشکیل دولت موقت تجمع کرده بودند.
»محمدباقر کمیلی» سخنران این تجمع عظیم بود که در سخنانش شکست حکومت پهلوی بر همگان آشکار شد. وی در بخشی از سخنرانی خود چنین گفت: «امروز باید همه امکانات خود را فراهم کنیم تا نظام منحوس ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی نابود شود».
۲۲ بهمن‌ماه ۵۷: شادی بیرجندی‌ها در تصرف شهربانی
شهربانی بیرجند در ۲۲ بهمن‌ماه ۵۷ توسط جوانان انقلابی تصرف شد و تعدادی از نیروهای وابسته به رژیم دستگیر شدند و تمثال حضرت امام (ره) توسط مردم در محل شهربانی نصب شد.
همچنین به تابلوهای علائم شش‌گانه انقلاب که عکس شاه در اطراف میدان شش بهمن نصب‌شده بود، هجوم آورده و آن‌ها را شکستند و مدتی بعد این میدان را به نام مبارک حضرت امام خمینی (ره) نام‌گذاری کردند.
امروز بیش از ۳۸ سال از عمر بابرکت انقلاب می‌گذرد اما هنوز مردم غیور خراسان جنوبی در سراسر شهرستان‌ها هم‌زمان با آغاز روزهای بهمن، فضای شهر را برای ورود امام محبوبشان گل‌آذین می‌کنند و شهر غرق در ریسه‌هایی از چراغ‌های رنگی می‌شود.
این مردم معتقدند گذر زمان نه‌تنها یاد و خاطرات انقلاب را محو نمی‌کند بلکه روزبه‌روز بر شکوه این روزهای فخرآفرین افزوده و نسل به نسل، سینه‌به‌سینه از پدران به پسران منتقل می‌شود.
آری مردم همیشه درصحنه خراسان جنوبی از ابتدای انقلاب اسلامی در تمامی صحنه‌ها خوش درخشیده و نام بیرجند را نیز در تقویم خاطرات به نیکی به ثبت رسانده‌اند. بی‌شک مردم فهیم و باصلابت این خطه در دیگر صحنه‌های انقلابی پشت رهبری ایستاده و گوش به فرامین ایشان خواهند بود.