بختِ کَجِ تالاب کجی

وی در این گزارش نوشت: بالاخره ۳ روز مانده به نوروز امسال فرصتی پیش آمد و تصمیم گرفتیم تالاب کجی را از نزدیک ببینم. صبح جمعه ۲۶ اسفند ساعت ۸ بامداد از بیرجند به سمت نهبندان حرکت کردیم.
برمبنای اطلاعات سایتها که گفته بودند این تالاب تا نهبندان ۷۰ کیلومتر فاصله دارد تخت گاز رفتیم تا به شوسف رسیدیم تصور ما این بود که باید تا ۷۰ کیلومتر بعد از نهبندان برویم.
اما تازه در شوسف متوجه شدیم که تالاب را رد کرده ایم یکی از اهالی به ما گفت تالاب در سمت چپ جاده به چشم می خورد و باید مسیر را برگردیم تابلوی راهنمای تالاب کجی در سمت چپ جاده قرار داشت شاید علت این که به چشم ما نیامد همین بود.
با عبور از میان روستای سهل آباد و طی ۱۲-۱۱کیلومتر راه خاکی بالاخره حدود ساعت ۱۰ صبح به تالاب رسیدیم.
نام «کجی» از روستاهایی به اسم کجی علیا و کجی سفلی گرفته شده است .
روستاهای عشایری در نزدیکی تالاب راه خاکی از کنار روستا می گذرد آنچنان که جمال یک دانش آموز پایه ششم دبستان به ما می گوید: اهالی روستای کجی از طایفه بلوچ خراسان جنوبی و شیعه مذهب هستند، «کجی « حدود ۱۵- ۱۰ خانوار جمعیت دارد.
که همه با هم فامیل هستند شغل اهالی دامداری و پرورش شتر است. قسمتی از راه مانند یک اسکله به میانه تالاب رفته است حالا تالابی بسیار زیبا با چشم اندازی فوق العاده پیش چشم ماست با توجه به شوری بیش از حد خاک و آب آن، قسمتی از تالاب به دریاچه نمکی تبدیل شده است.
با خودرو و تا انتهای اسکله می رویم،پیش روی ما تا چشم کار می کند آب دیده می شود چشم انداز فوق العاده زیبایی است

** تصور نمی کردم چنین جایی در خراسان جنوبی باشد
یکی از بچه ها فریاد می زند اوه چه همه آب هویج ! آب هویچ؟! راست می گوید آب تالاب نارنجی است و این هم بر زیبایی و شگفتی این اثر زیبای طبیعی می افزاید .
تصور نمی کردم چنین جایی در خراسان جنوبی باشد (رمضانی)که از بیرجند برای دیدن تالاب آمده است می گوید:اصلا تصور نمی کردم در استان کویری ما چنین جای زیبایی باشد .
بچه های روستا می گویند رنگ آب تالاب تغییر می کند به گفته آنها هر وقت باد می وزد رنگ آب نارنجی می شود. این تالاب مآمن پرندگان و حیوانات زیادی است. عمق آب آن کمتر از یک متر است در سال های اخیر به دلیل خشکسالی از میزان آب کاسته شده است.
« بچه ها» چند دانش آموز ابتدائی و یک دختر بچه ی کلاس اولی همراه ما شده اند آنها می گویند: در فصل های پاییز و زمستان تالاب پر آب است و محل امنی برای پرندگان مهاجرو بومی استان محسوب می شود.
«زاغ‌بور» منحصربه فردترین و پرنده (آندمیک) ایران (که تنها در ایران وجود دارد) به شمار می‌آید که زاغ‌بور جز آن دسته از پرندگانی است که فقط در ایران و آن هم در استان‌های سمنان و یزد و به ویژه در خراسان جنوبی و شهرستان نهبندان زندگی می‌کند.
«هوبره» هم یکی دیگر از پرندگان خاص این تالاب است . بچه ها می گویند دم غروب سروکله پرنده ها پیدا می شود بر اساس اطلاعاتی که برتابلو در نزدیک تالاب نصب شده حاشیه تالاب زیستگاه ۱۴ گونه پستاندار و ۱۰ گونه خزنده است.

** آوازه تالاب به استانهای دور رسیده است
البته در آب این تالاب به دلیل شوری بیش از اندازه هیچ موجود آبزی زندگی نمی کند.
حالا ساعت ۱۰:۳۰ بامداد است و۵-۴ خانواده دیگر هم از راه می رسند پلاک ماشینهایشان نشان می دهد مسافرانی از سیستان و بلوچستان اند.
«جمال شیخ» دانش آموز اهل کجی می گوید از یزد و مشهد و تهران هم گاهی می آیند بعضی شبها می مانند بهترین وقت برای دیدن تالاب همین اواخر زمستان است چون آب تالاب ۲،۳ ماه دیگر تبخیر می شود.
یک کانال خاکی از دامنه کوهها به سمت تالاب کشیده شده است. خود تالاب هم در یک منطقه گود قرار گرفته که گفت می شود از وسط آن هم آب می جوشد.بچه ها می گویند به دلیل وجود املاح معدنی آب تالاب خواص درمانی دارد.
و یکی از بچه ها به ما می گوید در کوهها و بیابان های اطراف انواع سنگهای قیمتی یافت شده است او می رود و از خانه چند قطعه سنگ سبز کبود می آورد خودش می گوید: عقیق است پدرم هم در کوه فیروزه پیدا کرده است .
اصرار دارد سنگها را از او بخریم …. شاید اگر چیزی از سنگها قیمتی می داشتیم آنها را می خریدیم .در بخش گردشگری تالاب امکانات اندکی وجود دارد که باعث می شود گردشگران مدت کمتری در این مکان بمانند و از آن دیدن کنند. با بچه های روستا گشتی در اطراف تالاب و میان تاغزارها می زنیم جایی که می گو ویند
«کما»و»سماروق»زیاد است .۴۰۰-۳۰۰ گرم قارچ و مقداری کما ، محصول گردش دو ساعته ما در تاغزارهای اطراف تالاب است .

** فقط ۳ آلاچیق
کمی آن سو تر شترهای رها در حال چرا هستند .حالا به محل آلاچیق ها بر می گردیم . ۳ آلاچیق برای آن همه مسافر و گردشگر اصلا کفاف نمی دهد.آب آشامیدنی هم نیست برای پیدا کردن آب باید به روستا بروی و از تانکر آب برداری اهالی روستا هم آب مورد نیاز خود را از همین راه تامین می کنند یکی از اهالی می گوید: به دلیل شور بودن آب منطقه، آب شرب اهالی با تانکر تامین می شود که استفاده ازآن در فصل های سرد سال قابل تحمل است اما در روزهای گرم تابستان که آب در تانکر می ماند دیگر قابل استفاده نیست این وضع حتی باعث شده است کودکان و نوجوانان روستا به بیماری های روده ای و میکروبی مبتلا شوند.
در محدوده گردشگری تالاب هیچ امکانات جنبی مثل سرویس بهداشتی و سوپر مارکت یا مسجد وجود ندارد.

** جشنواره کشوری ارشاد برای معرفی تالاب
در چند سال اخیر فرهنگ و ارشاد خراسان جنوبی برای جذب گردشگران و مردم استان جشنواره ای به نام این تالاب برگزار کرده است که در آن هنرمندانی از سرتا سر کشور شرکت می کنند و در کنار تالاب مجسمه های شن می سازند .
امسال هم پنجمین یا ششمین دوره این جشنواره برگزار شد . درباره این جشنواره گفتگویی با معاون فرهنگ و ارشاد داشتیم. زمزم با بیان این که فرهنگ و ارشاد اولین ارگانی است که تالاب کجی را معرفی کرده است عنوان کرد: در ۴ سال گذشته، جشنواره استانی و سال گذشته این جشنواره به صورت ملی برگزار شد که حدود ۶ هزار نفر از گردشگران برای بازدید و شرکت در آن آمده بودند.
فرهنگ و ارشاد ۱ جشنواره استانی ، ۴ جشنواره منطقه ای و ۱ جشنواره ملی را در تلاب کجی با موضوع حفاظت از محیط زیست که از اهداف این سازمان بود برگزار کرده است.
وی با اشاره به این که جشنواره امسال با حضور معاون هنری وزیر فرهنگ و ارشاد برگزار شد خاطرنشان کرد: مورد استقبال زیاد مردم قرار گرفت و پیشنهاد دادند که به صورت بین الملی برگزار شود و قرار شده که این جشنواره در تقویم اجرایی معاونت هنری وزرات فرهنگ ارشاد قرار بگیرد.
زمزم تاکید کرد : این جشنواره یک جشنواره محیطی است و نباید به محیط زیست آسیب بزند و ادامه داد ما امسال توانستیم فضای تالاب را به مردم بشناسانیم.
وی ابراز امیدواری کرد: اداره کل محیط زیست، کارگروه گردشگری استان و سازمان های دیگر حمایت کنند تا مشکلات تالاب برطرف شود.
معاون فرهنگ و ارشاد با بیان این که نیاز است امکانات بیشتری برای این تالاب در نظر گرفته و تعبیه شود ادامه داد: ۳ آلاچیق موجود نیز در سال گذشته به دلیل جشنواره بین المللی احداث شدند.پس از بازدید از تالاب کجی سولاتی برایمان پیش آمد که با مسئولان میراث فرهنگی نیز در میان گذاشتیم از جمله این که:
۱.برای تأمین امکانات گردشگری مانند: آلاچیق، سرویس بهداشتی و آب آشامیدنی چه برنامه ای دارید؟
۲.طرحی برای آسفالت جاده ای دارید؟
۳.برای ایجاد اشتغال با استفاده از ظرفیت گردشگری تالاب چه برنامه هایی دارید؟
جوابیه میراث فرهنگی استان اما مختصر و مبهم بود:
با توجه به این پروژه فوق ذکر در لیست پروژه های مصوب شهرستان نبوده است . در صورت تصویب آن در کمیته برنامه ریزی شهرستان این اداره کل به عنوان دستگاه مجری نسبت به تامین زیر ساخت های مورد نیاز با توجه به امکانات و اعتبارات تخصیص یافته شهرستان اقدام خواهد نمود
۲۰۴۷*دریافت و انتشار- عباسقلی اشکورجیری