بیرجند- ایرنا- عشایر منطقه «کجی» در نزدیکی تالاب نمکزار کجی نهبندان خراسان جنوبی ساکن هستند، کجی سفلی و علیا، دو محله عشایر نشین است که مردمانی از طایفه بلوچ شیخی و سارانی در آنجا کنار هم زندگی می کنند.
به گزارش پایگاه خبری طبس نیوز به نقل از ایرنا، وقتی نامی از عشایر برده می شود ذهن خود به خود سیاه چادر را ترسیم می کند اما در کجی، عشایر خانه های گلی کوچکی دارند و کنار هم روزگار می گذرانند.
عشایر کجی با نام های شیخی و سارانی از طایفه بلوچ خراسان جنوبی هستند برای دیدن آنها جاده نهبندان را به سمت تالاب کجی ( حدود ۷۵ تا مرکز نهبندان ) در پیش می گیریم از روستای سهل آباد که گذر می کنیم جاده خاکی در پیش است اطراف جاده جنگل های نحیف تاغ دیده می شود.
خانه های کجی زیاد نیست و تابلویی هم در ورودی آن دیده نمی شود. کنار یک دیوار گلی تعدادی گوسفند در سایه آرام گرفته اند. چند دختر جوان هم آنجا ایستاده اند؛ لنز دوربین را که به سمتشان می چرخانم از خجالت به درون خانه می روند.
بالاخره با اصرار، یکی از آنها جلو آمده و مشغول صحبت می شود؛ تصمیم دارد از گوسفندان شیر بدوشد؛ اسمش مریم است می گوید: ما اینجا عشایر هستیم نام محله ما کجی است و ۱۰ خانوار در اینجا زندگی می کنند.
از او در خصوص درآمدشان می پرسم پاسخ می دهد؛ فقط از همین گوسفندان زندگی خود را اداره می کنیم ؛ گوشت، شیر، پشم و کرک شان را می فروشیم و درآمد داریم.
وی از راه خاکی محله شان انتقاد دارد و ادامه می دهد: تقاضا داریم مسئولان اینجا برای کار و شغل ما فکری بکنند قبلا قرار بود به ما صنایع دستی آموزش دهند ولی هنوز خبری نیست.
پدر و برادرهایش جنگلبان هستند و یا در روستاهای اطراف چوپانی می کنند.
کمی آن طرف تر دو زن مشغول پخت نان محلی هستند. تنورشان بیرون از منزل روی زمین نصب شده، آتش درون آن زبانه می کشد و زن خمیرش را روی بالشتکی صاف کرده و به دیوار تنور می زند.
کاسه ای آب سرد کنار دستش است قبل از زدن نان به تنور، مقداری آب به دیواره ها می پاشد و بعد نان را می چسباند. زمان زیادی نمی گذرد که نان برشته بربری از تنور «ماه پری» بیرون می آید.
«ماه پری» می گوید: هفته ای دو سه بار نان می پزم. وی که مادر دو کودک ۲ و ۳ ساله است ادامه می دهد: همسرم بعضی روزها چوپانی می کند و بعضی روزها هم بیکار است.
او و مادرش مسئول نگهداری از دام ها هستند. شیرشان را هر روز می دوشند و از شیر، ماست، دوغ ، کره و سایر فرآورده ها را تولید و به فروش می رسانند.
مشکل مهم شان در دامداری تامین علوفه است به بیابان های اطراف اشاره می کند و می افزاید: اینجا شما چیزی برای خوردن می بینید؟ مجبور هستیم از سربیشه یا نهبندان علوفه بخریم که هزینه زیادی دارد.
مادر ماه پری هم می گوید: اینجا امکانات کم است آب خورن را از چاه بیرون می کشیم.
او برای خودش چیزی نمی خواهد اما آرزو دارد که یک روز فرزندانش در این منطقه کویری شغلی با درآمد خوب داشته باشند.
کمی آن طرف تر چند پسر بچه مشغول جمع آوری دام ها هستند انگار کار چراندن آنها شروع شده آفتاب سوزان است و بیابان وسیع؛ اما کار عشایر تمام شدنی نیست مردمان کجی هر روزشان مثل دیروزشان است.
** مُسکن هایی برای درد عشایر
مدیر امور عشایر نهبندان هم پرداخت تسهیلات از محل صندوق توسعه ملی و اعتبارات خشکسالی مدیریت بحران را ۲ راهکار مالی برای حمایت از عشایر عنوان می کند و می گوید: خشکسالی تاثیر زیادی بر سطح درآمد عشایر این شهرستان گذاشته است از همین رو تلاش می کنیم تا علوفه مدت دار و یارانه ای نیز در کنار سایر تسهیلات برای آنها تامین شود.
محمد جهانبین معتقد است که اگر گردشگری در کویر نهبندان رونق گیرد عشایر نیز زمینه اشتغال بهتری خواهند داشت.
وی اظهار می کند: به طور مثال تالاب کجی نهبندان در سال هایی که بارندگی خوب است گردشگران زیادی را به سوی خود جذب می کند؛ لذا عشایر همان حومه می توانند با برپایی سیاه چادر و فروش محصولات طبیعی خود از جمله شیر، دوغ ، کره و غیره به گردشگران خدمت داده و درآمد نیز کسب کنند.
مدیر امور عشایر نهبندان یکی دیگر از راهکارهای توانمند شدن عشایر را حرفه آموزی می داند و می افزاید: در این خصوص آموزش های فنی و حرفه ای ارایه می شود و افراد می توانند از این طریق محصولات تولید شده خود را در زمینه صنایع دستی و غیره به فروش برسانند.
وی بازار فروش را در این زمینه مهم می داند و می گوید: پس از ارایه آموزش باید بازاریابی مناسب نیز انجام شود.
جهانبین با اشاره به راه اندازی چهار صندوق خرد زنان برای عشایر نهبندان عنوان می کند: این صندوق ها نیز با تسهیلاتی که در اختیار افراد قرار می دهد راهکار مناسبی برای رفع نیازهای مالی آنان است.
بر اساس آمار موجود سه هزار و ۱۹۲ خانوار عشایری در شهرستان نهبندان زندگی می کنند و بیش از ۱۸۰ هزار راس دام را در این منطقه مرزی پرورش می دهند.
بهلولی، محمودی، کرده ای، اردونی، جمال زهی، یوسف زهی، آخوندی، نخعی و نوری از جمله اقوام عشایر نهبندان هستند که به مناطق ییلاقی تگ سهلو، دشت شورآب میان کوه، کوه باران، دشت چاهداشی و میغان کوچ می کنند.
نهبندان مرکز این شهرستان در ۲۰۰ کیلومتری جنوب بیرجند مرکز خراسان جنوبی قرار دارد.
شهرستان نهبندان با بیش از ۵۹ هزار نفر جمعیت و ۲۶ هزار کیلومترمربع مساحت از شمال و غرب به شهرستان بیرجند، از جنوب به استان های سیستان و بلوچستان و کرمان و از شرق به افغانستان و شهر زابل محدود می شود.
گزارش: عصمت برزجی
۹۸۹۳ * ۶۰۵۴