مسمومیت، بیماری یا بی‌توجهی؟ / مسمومیت دارویی، شایعترین نوع مسمومیت در طبس

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی طبس، نفرت از خوردن یک غذای خوشمزه یا ترجیح بیماری و درد به جای استفاده از دارو،حالتیست که تنها پس از تحمل یک دوره مسمومیت جانکاه، برایتان ایجاد می شود.

تب،تهوع،اسهال و حالتهایی آزاردهنده ازاین دست، مواردیست که شاید کمتر کسی با آن بیگانه باشد.اما تهوع ناشی از مسمومیت از وحشتناکترین حالات ممکن است البته اگر شانس آورده و به کما نروید.

هفته‌ای که گذشت با عنوان هفته پیشگیری از مسمومیت‌ها نام‌گذاری شده بود. انتخاب این عنوان، به اهمیت این موضوع اشاره دارد زیرا مسمومیت موضوعیست که در انواع مختلف و به شیوه‌های گوناگون سلامت انسان‌ها را تهدید می‌کند.

حال این سوال مطرح است: مسمومیت اساسا چیست و به چه مواردی اطلاق می‌شود؟ انواع آن چیست؟ چه علائمی را دارد و موارد درمانی اولیه آن چیست؟

دکتر سید امیر منصور رضا دوست، فوق تخصص گوارش، کبد و مجاری صفراوی به این سوال‌ها پاسخ میدهد.

مسمومیت چیست؟

مسمومیت به مجموعه واکنشهایی گفته می‌شود که بعد از آلودگی با مواد مضر برای سلامتی، سم‌های تولید شده برخی میکروارگانیسمها و یا افزایش مقدار یک ماده معمول در بدن، اتفاق می‌افتد. ریشه لغوی intoxoicationlsl، مسمومیت از کلمه یونانی Toxicon به معنای ماده شیمیایی مضر گرفته شده است.

مسمومیت غذایی

اکثر مسمومیت‌های غذایی به علت عدم رعایت بهداشت در هنگام درست کردن غذا ،عدم پخت کافی و یا ناسالم بودن مواد اولیه آن صورت می‌گیرد. نشانه‌های مسمومیت غذایی اکثرا بعد از یک تا دو روز خود را نشان می‌دهند.

مسمومیت ناشی از مواد دفع آفات و حشره‌کش‌ها

این مواد با هدف افزایش میزان محصولات کشاورزی بکار برده می‌شود. اما در کنار مزایای استفاده از این مواد، معایبی نیز وجود دارد که مهم‌ترین آن‌ها باقیماندن این سموم در علوفه و بدن دام‌های مختلف و نهایتا انسان می‌باشد. مصرف علوفه توسط دام‌ها، موجب آلوده شدن شیر و گوشت آن‌ها می‌گردد.

مسمومیتهای ناشی از مواد دارویی و شیمیایی

یکی از شایعترین انواع مسمویت مربوط به مسمویت دارویی می باشد. از دسته داروهایی که سیستم اعصاب مرکزی را تحت تاثیر قرار می‌دهد می‌توان به خواب‌آورها، مسکن‌ها و داروهای ضدافسردگی رتبه اول اشاره کرد..داروی «ترامادول» بیشترین آمار مسمویت در کشور را به خود اختصاص داده است و با آن که جزئی از مواد مخدر و تریاک به شمار نمی‌رود ولی آرام‌بخش قوی است که تقریباً آثاری مشابه مواد مخدر را برای فرد به ارمغان می‌آورد و در موارد مصرف افراطی، فرد را با نوع حاد مسمومیت مواجه می‌کند.

مسمومیت گیاهی

این نوع مسمومیت که اغلب با استنشاق بوی یک گیاه ویا به دهان بردن آن ایجاد می‌شود از انواع شایع مسمومیت‌هاست.

به گزارش پایگاه خبری طبس، از گیاهانی که در پوشش گیاهی شهرستان یافت می‌شود و مسمومیت زا نیز هست گیاه خرزهره می‌باشد. این گیاه از انواع گل‌های درختیست که بسیار سمی است. ساقه، گل، شیره و برگ‌های این گیاه همه سمی است. حتی شهدی که از این گیاه خارج می‌شود، موجب بروز مسمومیت می‌شود.

لازم به ذکر است، اگر این گیاه بسوزد، استنشاق هوای ناشی از سوختن آن نیز موجب بروز مسمومیت می‌شود به دلیل اینکه دارای ۲ ماده سمی است.
مسمومیت ناشی از خرزهره موجب اختلالات قلبی می‌شود و در ابتدا تهوع، استفراغ و دردهای شکمی بروز می‌کند که اگر درمان نشود، موجب مرگ می‌شود.

جالب است بدانید حتی در طول تاریخ نیز مسمومیت با این گیاه گزارش شده است و در جنگ ناپلئون، سربازانی که از چوب درخت خرزهره به عنوان سیخ کباب استفاده کرده بودند، مسموم شده و جان خود را از دست دادند.

از دیگر مسمومیت‌ها مسمومیت با گیاهان دارویی است. پزشکان معتقدند مصرف مستقیم داروهای گیاهی موجب ایجاد مسمومیت در کودکان می‌شود.
به باور بعضی از افراد داروهای گیاهی به نسبت داروهای شیمیایی آسیب کمتری به بدن وارد می‌کند این در حالی است که مصرف خودسرانه هر دارویی اعم از شیمیای و گیاهی مشکلاتی را به وجود می‌آورد.

مصرف هر داروی گیاهی برای کودکان و افراد کم سن و سال مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد و بهتر است از مصرف دم کرده خالص گیاه برای این افراد خودداری شود.

علائم مسمومیت

بر حسب نوع مسمومیت علایم نیز فرق می‌کند.

خواب آلودگی یا کما (در مسمومیت با مواد مخدر)، شکم درد، استفراغ و اسهال (در مسمومیت با تحریک‌کنندگان روده‌ای)،‌ افزایش بزاق دهان، انقباض و کوچک شدن مردمک چشم‌ها(در مسمومیت با حشره کش‌ها)، سوختگی اطراف لب و دهان(در مسومیت با مواد سفیدکننده)، اسپاسم‌های عضلانی (در مسمومیت با استریکنین)، تشنج (در مسمومیت با محرک‌های سیستم عصبی)، ریزش عرق و تند شدن تنفس (در مسمومیت با داروهای اعصاب)، صورتی شدن رنگ پوست (در مسمومیت با منواکسید کربن)، تاول‌های پوستی (در مسمومیت با منواکسیدکربن و داروهای ضد افسردگی).

اقدامات اساسی هنگام مسمومیت چیست؟

تحقیق کنید چه ماده‌ای باعث مسمومیت شده است.
اگر نشانه‌هایی از سوختگی اطراف دهان بود و به او به آهستگی، یک لیوان آب یا شیر بدهید.
مصدوم چه بیهوش باشد چه هوشیار در وضعیت شکم به طرف زمین قرار دهید.
ظروفی که ماده سمی در آن بوده را همراه با مصدوم به بیمارستان ببرید.
هیچ‌گاه تلاش نکنید فرد مسموم استفراغ کند.
اگر بیهوش شده است هنگام تنفس مصنوعی مطمئن شوید که دهان او از مواد سمی پاک شده در غیر این‌صورت از بینی تنفس مصنوعی بدهید.

مسمومیت دارویی، شایعترین نوع مسمومیت در طبس

دکتر سهرابی، مسئول شبکه بهداشت و درمان شهرستان طبس در گفتگو با خبرنگار پایگاه خبری طبس در خصوص مسمومیت اظهار داشت: هرچیزی که بیشتر از اندازه نیاز بدن استفاده شود و آثار سوء برای بدن داشته باشد را مسمومیت گویند. حتی گاز اکسیژن که برای تنفس و حیات ضروری است، در صورتی که صددرصد خالص استنشاق شود سبب مسمومیت و مرگ خواهد شد.

دکتر سهرابی در پاسخ به سوال میزان آمار مراجعه کننده به بیمارستان طبس به دلیل مسمومیت می‌گوید: ماهانه به طور متوسط ۱۰ نفر به دلیل مسمومیت به بیمارستان مراجعه می‌کنند که بیشتر مراجعات به دلیل مسمومیت‌های غذایی و دارویی ناشی از مصرف نادرست غذا و داروهاست.

وی افزود: از دیگر مواردی که در کل کشور شایع است، مسمومیت با گاز مونواکسیدکربن یا همان گاز گرفتگی‌ست که به لطف خدا تابه حال در شهرستان آماری مبتنی بر این جز یک یا دو مورد خفیف گزارش نشده است.

سهرابی گفت: موارد مراجعه کودکان در مسمومیت با دارو نیز تقریبا شایع است که این می‌تواند به دلیل بی‌توجهی خانواده‌ها در نگهداری داروها در منازل باشد.

وی در رابطه با انواع دیگر مسمومیت‌ها از جمله مسمومیت ناشی از گیاهان و غیره گفت: مواردی مبنی بر وجود و بروز این مسمومیت‌ها به بیمارستان گزارش نشده است.

سهرابی خاطر نشان کرد: خوشبختانه در یک سال گذشته در بیمارستان طبس مورد فوتی به دلیل مسمومیت در هیچ نوع از انواع آن گزارش نشده است.

حس بویایی و چشایی عواملی مهم در پیشگیری از مسمومیت‌ها

وی با اشاره به اهمیت مراقبت از حس بویایی و چشایی به عنوان یک عامل مهم در جلوگیری از بروز مسمومیت‌ها گفت: خداوند متعال گیاهان سمی را به نوعی قرار داده که اکثر آنها بدبو و تلخ مزه هستند که همین باعث می‌شود مصرف نا آگاهانه آن نیز کم شود و موارد ابتلای کودکان نیز بیشتر به دلیل عدم تشخیص بو و مزه می‌باشد که در این مورد توجه و حساسیت بیشتر والدین و بزرگترها را می‌طلبد.

سهرابی در پایان توصیه کرد که خانواده‌ها داروها را از دسترس کودکان دور کنند و حتی‌المقدور در طبقات پایینی یخچال نگهداری نکنند، از مصرف داروها بدون تجویز پزشک و یا بیشتر از میزان تجویزی بپرهیزند،.مواد سمی مانند انواع سموم، نفت و یا بنزین را در ظروف خالی مربوط به مواد غذایی، مانند قوطی‌های روغن و یا نوشابه نگهداری نکنند.

وی همچنین باتوجه به نزدیک شدن به فصل سرما و استفاده بیشتر از گاز برای گرم کردن منازل از مردم خواست، نکات ایمنی را رعایت کنند تا خدای نکرده شاهد مسمومیت‌هایی از این دست نیز نباشیم.

—

گزارش: فاطمه ابوالحسنی‌رحمانی