در چند هفته گذشته مردم شهر طبس شاهد قطع و جمع آوری شدن درختان اکالیپتوس از معابر و بلوار‌ها و فضای سبز شهری بودند. شهرداری طبس درباره این اقدام توضیحاتی علمی را منتشر کرد.
طبس نیوز: در چند هفته گذشته مردم شهر طبس شاهد قطع و جمع آوری شدن درختان اکالیپتوس از معابر و بلوار‌ها و فضای سبز شهری بودند. شهرداری طبس درباره این اقدام توضیحاتی علمی را منتشر کرد.
به گزارش طبس نیوز به نقل از روابط عمومی شهرداری طبس، طبق تحقیقی که دو تن از کار‌شناسان زراعت و منابع طبیعی در شهر طبس انجام داده‌اند درخت اکالیپتوس از گونه‌های غیربومی طبس بوده و مشکلاتی را برای شهروندان و فضای سبز طبس بوجود آورده است. درخواست‌های مکرر شهروندان برای قطع درختان اکالیپتوس مجاور منزلشان گواه این موضوع است. هرچند وجود فضای سبز و درخت آثار و برکات فراوانی در بر دارد و انجام یک تحقیق برای لزوم از بین بردن یک گونه درخت غیر عادی و عجیب به نظر می‌رسد اما به اقرار نویسندگان دلایل کافی برای این موضوع وجود دارد. تحقیق مذکور دربردارنده راهکاری تدریجی برای جایگزین نمودن درختان اکالیپتوس است.
متن کامل تحقیق ارسال شده به شهرداری بدین شرح است:
شهردار محترم طبس
احتراما «به پیوست توضیحاتی در خصوص درخت اکالیپتوس و نحوه از بین بردن آن در شهر طبس ارائه، امید است درصورت تایید نسبت به حذف تدریجی درخت اکالیپتوس اقدام گردد.
|
Myrtaceae |
:تیره |
|
Eucalyptus camaldulensis dehn |
:نام لاتین |
|
Red Gum – Riversed eucalyptus |
:نام انگلیسی |
|
اکالیپتوس |
:نام فارسی |
|
شجره الکافور |
:نام عربی |
شرح گیاه
درختان اکالیپتوس از درختان عظیم و سریع الرشداقیانوسیه است ولی به نقاط مختلف عالم انتشار یافته و جنگلهای وسیعی از آنرا در هند و مراکش ایجاد نموده‌اند. این درخت نیز در حدود بیش از نیم قرن قبل به ایران وارد شده است و در مناطق جنوب کشور که محیط مناسبی برای آن بوده است کاشته شده و اکنون درختان کهن سال آن در فارس دیده می‌شود. در حدود سال‌های ۱۳۱۰ گونه‌های مختلفی از اکالیپتوس به ایران وارد شده و در شمال کشور کشت گردید.
محل مناسب رویش
گونه‌های اکالیپتوس بیشتر در زمینهای باتلاقی و مرداب‌ها و بر حسب نوع گونه اکالیپتوس در آب و هوای نیمه خشک و نیمه مرطوب، خاک نسبتاً آهکی و ماسه‌ای بهتر رشد می‌نماید.
تاریخچه
ساکنان اولیه استرالیا- بومیهای استرالیایی- از برگهای اکالیپتوس برای درمان جراحات و پایین آوردن تب استفاده می‌کردند. آن‌ها همچنین می‌دانستند اگر در منطقه بیابانی استرالیا به نام«آتبک (Outpack)» با بی‌آبی مواجه شوند، می‌توانند ریشه‌های اکالیپتوس را، که آکنده از آب است، از زمین برای رفع تشنگی بیرون آوردند.
انتشار اکالیپتوس در ایران:
درخت اوکالیپتوس که آب و هوای گرم و مرطوب را می‌پسندد قریب به یک قرن پیش وارد ایران شده و در نواحی شمالی و جنوبی کشت شده است. اوکالیپتوس در شمال ایران بین چالوس و نوشهر کاشته شد ولی در اثر سرمای شدید در دی ماه سال ۱۳۴۰ این گیاه از بین رفت. ودر مناطق مختلفی همچون طبس نیز چند دهه‌ای است وارد شده که یکی از مهم‌ترین عوامل انتشار آن سریع الرشد بودن آن بوده است. که البته این موضوع با توجه به گرمی شدید طبس و نیاز به گونه‌ای سریع الرشد، دور از انتظار نبوده، ولی در حال حاضر با توجه به اینکه این گونه جزئی از فضای سبز شهری گردیده و با توجه به وجود گونه‌هایی کاملا» مقاوم و همیشه سبز و مثمر در طبس از جمله خرما، نارنج و زیتون و گونه‌های غیر مثمر از جمله شیشه شور به نظر می‌رسد حذف تدریجی این گونه خالی از لطف نباشد. (با توجه به سریع الرشد نبودن گونه‌های فوق بهتر است در فضای شهری به صورت تدریجی حذف گردد تا بلافاصله پس از حذف این گونه، فضای شهری از حالت سر سبزی خارج نشود)
در ذیل به مواردی چند در خصوص اینکه، چرا گونه اکالیپتوس می‌بایست حذف گردد، ارائه، امید است مردم عزیزشهرستان نیز در این خصوص با اینجانب همنظر باشند.
۱-مصرف آب این درختان بسیار بالا است و بومی استرالیا می‌باشند و در آنجا برای خشکاندن مرداب‌ها از اکالیپتوس استفاده می‌شود که سفره‌های آب زیرزمینی را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهند. حال با این شرایط کم آبی طبس قضاوت به عهده شما.
۲-آستانه تحمل دمای این درختان ۵۰ درجه بالای صفر و ۵ درجه زیر صفر می‌باشد و در شرایطی که دمای هوا در زمستان از ۵ درجه پایین‌تر رود به شدت آسیب خواهند دید. ۳-این نوع درختان از انواع جنگلی می‌باشدکه ریزش برگ، گل و ضایعات زیادی داشته و مناسب معابر درون شهری نبوده ودر اثر ریزش برگ این گونه، حتی علفهای هرز یا رشد نکرده و یا به سختی رشد می‌کنند. و در واقع باعث می‌شود هیچ گونه گیاهی سبزنشود یا شرایط رشدش سخت شود.) منبع: مقاله مزارع اکالیپتوس تایلند که البته اگر هدف تولید چوب باشد از این امر در مزارع اکالیپتوس به عنوان یک نکته مثبت قلمداد می‌شود.) ۴-در تحقیقات اخیر دانشمندان ثابت شده است در اثر فعالیت درختان اکالیپتوس گاز ازن (O۳) که یکی از آلاینده‌های مهم هوای می‌باشد تولید می‌شود و همچنین انتشار مونوترپن‌ها و ایزوپرن‌ها به اتمسفرکه از ترکیبات فرار آلیدراکالیپتوس است که این درخت از خود ساطع می‌کند). منبع: اوکالیپتوس آلوده کننده هوا وانتشار ترکیبات آلی فرار از جنگل اوکالیپتوس پرتغالی)
۵-تماس با مواد حاصل از گیاه و حتی تماس با قسمتهای مختلف گیاه نظیر شاخ و برگ آن در افراد حساس کهیر ایجاد کرده و آلرژی زاست. (منبع: گیاهان دارویی – otc – vista.ir – آشنایی با درخت اکالیپتوس نویسنده زری دولت فر۹۱)
۶-در این گونه رزین‌های آتش زاوجود دارد که یکی از مهم‌ترین علل آتش سوزی در جنگلهای استرالیا می‌باشد.
۷-از دیگرموارد حذف این درخت می‌توان به مشکلات ناشی در سیم‌های برق وشکستن آن‌ها در زمان طوفان اشاره نمود.
بنابراین لازم است از پیگیریهای شهردار محترم در راستای حذف تدریجی، اکالیپتوس از فضای سبز شهری تشکر نموده و امیدوار باشیم در جایگزینی آنهابا بهره گیری از تخصصهای لازم و کاشت گونه‌های متناسب با شرایط اکولوژیکی و آب و هوایی اقدام گردد تا در آینده دچار مشکلاتی از این قبیل نشویم…
گونه‌های مورد استفاده می‌بایست مقاوم به آفات و امراض باشد که گونه‌های نارنج، خرما، زیتون و شیشه شور تا حدود زیادی دارای این شرط می‌باشند.
با توجه به شرایط فوق موارد ذیل پیشنهاد می‌گردد:
۱- درختان اکالیپتوس به صورت تدریجی حذف گردد تا گونه‌های جدید رشد نموده و فضای شهری یکدفعه دگرگون نگردد، چرا که با حذف تدریجی درخت، ذهن مردم نیز راح‌تر قطع درخت را پذیرا بوده و در واقع با این کار به حساسیت مردم در خصوص قطع درخت احترام گذاشته می‌شود.
۲-از بین درختان فوق به نظر می‌رسد بهترین گونه ترکیب درخت خرما با نارنج باشد.
۳-با توجه به تنوع در فضای سبز شهری گونه‌های بعدی زیتون اصلاح شده و شیشه شور توصیه می‌گردد.
عباس جواهری محمد زرگران
کار‌شناس ارشد زراعت و اصلاح نباتات کار‌شناس ارشد منابع طبیعی