صندوق پروژه با داشتن مزایایی از جمله حفظ سرمایه صندوق تا بهره‌برداری از پروژه، بازگشت سرمایه از منافع آتی، نظارت مناسب بر اجرا و نقد شوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری می‌تواند مسیر مناسبی برای جذب منابع مالی به پروژه‌های نفتی باشد.
خبرگزاری فارس؛ علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در دومین کنگره اکتشاف و تولید در تاریخ ۱۲ اسفند ماه از برنامه‌ریزی برای ایجاد صندوق پروژه به منظور تأمین مالی طرح‌های نگهداشت و تولید نفت خبر داد و گفت: «مردم با خرید یونیت می‌توانند در این صندوق سرمایه‌گذاری کنند». این اظهارات نشان می دهد که استفاده از صندوق پروژه در تأمین مالی پروژه‌های صنعت نفت بر اساس قرارداد‌های EPC در دستور کار وزارت نفت قرار گرفته است. برای ارائه تحلیل درباره این تصمیم وزارت نفت، ضرورت دارد ابتدا نگاهی به ویژگی‌های صندوق پروژه بیاندازیم:
صندوق سرمایه‌گذاری پروژه یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بورس است که با استفاده از آن می‌توان برای یک پروژه تأمین مالی کرد. این ابزار سرمایه‌گذاری که در سال‌های اخیر مطرح شده است، قابلیت‌های مناسبی برای جذب سرمایه برای پروژه‌های در حال ساخت دارد. در این ابزار، سرمایه‌گذار با خرید «واحدهای سرمایه‌گذاری (یونیت)» در پروژه شریک می‌شود و با بالا رفتن ارزش واحدها سود می‌کند.
به این ترتیب سرمایه‌گذاران در مالکیت پروژه سهیم می‌شوند و همین موضوع، تفاوت اصلی این روش با اوراق مشارکت و صکوک است. در اوراق، ناشر از خریداران آن استقراض می‌کند و در سررسید مشخص چندماهه، ملزم به پرداخت سود ثابت اوراق است. همچنین اصل مبلغ اوراق فروخته‌شده را باید در مدت معینی که معمولاً کمتر از بازه زمانی بازگشت سرمایه پروژه است، بازگرداند. اما در صندوق پروژه، سرمایه‌گذار همانند شرکت‌های سهامی متناسب با تعداد واحد خریداری شده دارای سهم مشخصی می‌شود و در اجرای پروژه شریک است. در نتیجه، بانی صندوق پروژه الزامی به پرداخت سود در سررسید ندارد و با پیشرفت مراحل پروژه ارزش واحدهای آن تغییر می‌کند. مزیت این موضوع برای بانی عدم الزام برای پرداخت اصل و سود سرمایه‌گذار در سررسید معین است و بازگشت سرمایه از محل عواید پروژه صورت می‌گیرد.
بر اساس اساسنامه‌ای که سازمان بورس برای صندوق پروژه منتشر کرده است، بانی یا بانیان با تشکیل مجمع مؤسس، صندوق را تأسیس و ارکان آن را تعیین می‌کنند. تدوین اساسنامه و امیدنامه صندوق نیز به عهده مجمع است. سپس با ارائه مدارک به سازمان بورس، مجوز فعالیت صندوق صادر می‌شود. صندوق تحت مالکیت خود، شرکت پروژه‌ای را تأسیس خواهد کرد که مأموریت انجام پروژه را به عهده دارد. ارکان متولی، ناظر فنی و حسابرس نیز بر اجرای پروژه نظارت می‌کنند. رکن بازارگردان نیز برای افزایش اطمینان از نقدشوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری در نظر گرفته شده است.
استفاده از صندوق پروژه در پروژه‌های نفت و گاز کشور می‌تواند به حل مشکلات تأمین مالی این صنعت کمک کند زیرا مزایایی مانند حفظ سرمایه صندوق تا تکمیل و بهره‌برداری از پروژه، بازگشت سرمایه از منافع آتی پروژه، نظارت مناسب بر اجرای پروژه و نقد شوندگی واحدهای سرمایه‌گذاری دارد و در نتیجه، می‌تواند مسیر مناسبی برای جذب منابع مالی به پروژه‌های این صنعت باشد. البته هنوز معلوم نیست مدل دقیق مدنظر شرکت ملی نفت ایران برای راه اندازی این صندوق در بخش نفت چیست. اما به هر صورت سیاست این شرکت مبنی بر ایجاد تنوع در روش‌های تأمین مالی پروژه‌های نفت و گاز با استفاده از ابزارهایی مانند صندوق پروژه قابل تقدیر است زیرا علی رغم اجرایی شدن برجام، همچنان موانع جدی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی وجود دارد؛ موانعی که برداشتن آن به مراتب سخت‌تر و پیچیده‌تر از موانع جذب سرمایه‌های داخلی و هدایت آن به سمت پروژه‌های صنعت نفت است.
در نتیجه، تلاش و اقدامات شرکت ملی نفت ایران برای راه اندازی صندوق پروژه هرچند با کمی تاخیر صورت گرفته اما در صورت پیگیری جدی، نوید بخش شکل‌گیری تجربه‌های موفق در تأمین مالی داخلی است.
یادداشت از مهدی اجتهادی
انتهای پیام/