با افزایش قیمت بنزین از روز ۲۴ آبان ماه امسال که نرخ سهمیه‌ای آن با ۵۰ درصد رشد به هزار و ۵۰۰ تومان و نرخ آزاد آن با ۲۰۰ درصد یا سه برابر شدن رشد به ۳ هزار تومان رسید، یک شوک مقطعی و کوتاه مدت به بازارهای سه گانه ارز، طلا و سهام وارد شد.
بنزین و در مجموع سوخت رابطه مستقیم و یک به یک با بازارهای ارز و طلا ندارد و تأثیری که در ۱۲ روز اخیر بر این بازارها داشته به نوعی به التهابات و جو روانی موجود مربوط بوده است. اما تغییر نرخ بنزین برای بازار سرمایه معنادارتر بوده است چرا که تغییر بهای آن به‌صورت مستقیم روی بخشی از بنگاه‌های بورسی از محل افزایش بهای محصولات یا بهبود مزیت صادراتی آنها مؤثر است، هرچند که رشد قیمت بنزین برای بخشی از بنگاه‌های بورسی اثر معکوسی داشته و باعث افزایش هزینه تمام شده محصولات آنها می‌شود. ولی در نهایت این آثار دوگانه درکل بازار همدیگر را خنثی کرده و در نتیجه تأثیر اندکی باقی می‌ماند.
آنچه در روزهایی که از افزایش قیمت بنزین در بازارهای سه گانه احساس شده است بیشتر یک تکانه قیمتی کوتاه مدت بوده است که هرچه از مبدأ(آغاز افزایش قیمت بنزین) فاصله می‌گیریم شاهد کمرنگ شدن آثار اولیه آن هستیم. درواقع بازارها و فعالان آنها پس از شوک اولیه با تحلیل و منطق بیشتری نظاره گر آثار افزایش بهای بنزین هستند.
چرا ارز و طلا رشد کرد؟
همانگونه که اشاره شد بازارهای ارز و به تبع آن طلا بیشترین تأثیر را از ناحیه تغییر رفتارهای هیجانی و نوسانات سیاسی روزهای اخیر داشت. درحالی که نرخ دلار پیش از افزایش قیمت بنزین ۱۱ هزار و ۴۹۷ تومان بود این نرخ روز گذشته به ۱۲ هزار و ۳۵۵ تومان رسید که ۷.۴ درصد رشد نشان می‌دهد. در این مدت نرخ یورو نیز با رشد ۶.۷ درصدی به ۱۳ هزار و ۵۵۴ تومان رسیده است. این درحالی است که به غیر از انتظارات تورمی که به‌دلیل حوادث روزهای اخیر در جامعه ایجاد شده عامل اقتصادی مهمی در بین نبوده است. البته به گفته عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی مهم‌ترین عامل اقتصادی که در این روزها رشد بهای ارز را به همراه داشته است ناشی از نحوه عملکرد برخی از صادرکنندگان است که تلاش می‌کنند با تعلل، ارزهای صادراتی خود را با نرخ‌هایی بالاتر عرضه کنند.
درهمین زمینه نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهردر گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: بهای بنزین هیچ تأثیر مستقیمی روی بازار طلا ندارد. آنچه در روزهای اخیر باعث رشد قیمت سکه و طلا شد بواسطه افزایش نرخ ارز بود که رشد قیمت‌ها در بازار طلا را به‌دنبال داشت.
محمد کشتی آرای افزود: پس از افزایش قیمت بنزین التهابات سیاسی و اعتراضاتی که در سطح کشور اتفاق افتاد، موجب شد تا تقاضا برای خرید ارز افزایش یابد، عاملی که رشد نرخ ارز را به‌همراه داشت. با توجه به اینکه همواره یکی از متغیرهای تعیین بهای طلا در بازار ایران، نرخ ارز است بنابراین با افزایش نرخ ارز، قیمت سکه و طلا نیز افزایش یافت.
طلا از دلار عقب ماند!
اما روزگذشته برخلاف روند گذشته که قیمت سکه و طلا همراه با ارز صعودی بود، قیمت انواع سکه و طلا با کاهش قابل توجهی همراه شد. به طوری که سکه تمام بهار آزادی طرح جدید با ۷۵ هزار تومان افت به ۴ میلیون و ۲۳۹ هزار تومان رسید. سایر انواع سکه نیز دراین روز با افت قیمت مواجه شد. دراین روز سکه تمام طرح قدیم ۲۰ هزار تومان، نیم سکه ۱۰ هزار تومان، ربع سکه ۶ هزار تومان و طلای ۱۸ عیار ۳ هزار و ۲۰۰ تومان کاهش قیمت داشت.
نایب رئیس اتحادیه طلا و جواهر درباره دلایل این روند کم سابقه توضیح داد: با آغاز افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر قیمت سکه و طلا نیز رو به افزایش گذاشت به گونه‌ای که سکه تمام با حباب ۱۰۰ هزار تومانی مواجه شد. به گفته وی، اما با توجه به تعادلی که در عرضه و تقاضای این بازار وجود دارد دیروز برخلاف ادامه روند صعودی نرخ ارز، قیمت سکه و طلا کاهشی شد. درواقع قیمت سکه کاهش نیافته است بلکه بخشی از حباب آن تخلیه شده است.
کشتی آرای ادامه داد: عامل دیگری که به افت قیمت‌ها در بازار طلا کمک کرد تجربه سرمایه‌گذاران در یک سال و شش ماه اخیر است. دراین مدت برخی از سرمایه‌گذاران بواسطه افت قیمت‌ها دراین بازار ضرر هنگفتی کردند و برهمین اساس بازار طلا فعلاً محل مناسبی برای سرمایه‌گذاری تلقی نمی‌شود.
بازار سهام روی موج آرامش
در دو روز اولیه افزایش قیمت بنزین بورس اوراق بهادار تهران با یک شوک مواجه شد. برهمین اساس در روز ۲۵ آبان شاخص کل بورس با افت ۲۰۹ واحدی و در روز ۲۶ آبان با افت ۴ هزار و ۵۴۵ واحدی به این رخداد واکنش نشان داد. اما رفته رفته منطق بر هیجان غلبه کرد و بازار در مسیر تعادلی قرار گرفت. بنابراین از روز ۲۷ آبان تا روز گذشته تمام روزها شاخص کل صعودی بوده است.
بررسی روند شاخص کل بورس تهران دراین روزها نشان می‌دهد که شاخص با وجود افت قابل توجه روزهای نخست ۸۳ صدم درصد رشد داشته است. درحالی که در روز ۲۲ آبان شاخص روی ۳۰۷ هزار و ۹۴ واحد قرار داشت روز گذشته این عدد به ۳۰۹ هزار و ۶۴۳ واحد رسید که نشان دهنده رشد ۲ هزار و ۵۴۹ واحدی آن است. بدین ترتیب بازار سهام از شوک بنزینی اولیه عبور کرده است و وارد فاز آرامش شده است.
علی اسلامی بیدگلی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «ایران» گفت: در روزهای نخست افزایش قیمت بنزین بازار با یک شوک مواجه شد که در ادامه آثار این شوک کمرنگ شد. در روز اول شاهد افت مقطعی بازار بودیم.این درحالی است که استقبال از سهام شرکت‌های پالایشی که توقع سودآوری بیشتری ایجاد کرده بود نیز افزایش یافت. وی ادامه داد: این روند تا ساعات اولیه روز یکشنبه نیز ادامه داشت اما پس از آن بازار منطقی‌تر شد و با تحلیل و دقت بیشتری به کار خود ادامه داد.
وی درباره تأثیر سود و زیان افزایش قیمت بنزین توضیح داد: تا پیش از این و زمانی که قیمت بنزین هزار تومان بود صنایع پالایشی مابه التفاوت قیمت تا هر لیتر چهار هزار تومان را از دولت دریافت می‌کردند که به‌دلیل زمان بر بودن تسویه این پول نقدینگی کمتری در دست این صنایع بود. اما اکنون دولت مابه التفاوت ۳ تا ۴ هزار تومان را به آنها می‌پردازد و بنابراین نقدینگی بیشتری وارد این صنایع می‌شود که می‌تواند برای سرمایه‌گذاری مورد استفاده قرار گیرد.
این کارشناس اقتصادی درخصوص تأثیر افزایش نرخ بنزین روی هزینه‌ها نیز گفت: از نظر هزینه‌ای عمده سوخت مصرفی صنایع انرژی بر و حمل و نقل و تولید گازوئیل است و بنابراین این بخش‌ها از محل افزایش قیمت بنزین تأثیری نمی‌پذیرند.
به گفته وی، به هر روی افزایش قیمت بنزین ممکن است روی تقاضای محصولات بنگاه‌های بورسی نظیر خودروسازان تأثیر داشته باشد که نیاز به بررسی دقیق دارد. این تأثیر روی صنایع مختلف متفاوت خواهد بود.
اسلامی تأکید کرد: شوک مقطعی بنزین بر بازار سهام و اثرات آن در حال فروکش کردن و خنثی شدن است و با توجه به اینکه فرصت‌های سرمایه‌گذاری زیادی پیش روی مردم قرار ندارد پیش‌بینی می‌شود که همچنان از سهام استقبال شود. برهمین اساس به‌نظر می‌رسد که روند چهارماهه آتی بازار رو به صعود باشد البته نه همانند شش ماهه اول سال.