بیرجند- خراسان جنوبی در شرق ایران با چشم اندازهای زیبا و آثار تاریخی و باستانی فراوان در آستانه نوروز پذیرای گردشگران و میهمانان است.
خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها، فاطمه زیراچی: استان خراسان جنوبی که به عنوان سرزمین طلای سرخ شناخته شده با بیش از ۱۵۰ هزار و ۸۰۰ کیلومتر مربع سومین استان پهناور کشور است.
این استان با مرکزیت بیرجند، از شمال به خراسان رضوی و از شرق به طول ۳۳۱ کیلومتر دارای مرز مشترک با کشور افغانستان بوده و از غرب به استان یزد، اصفهان و سمنان و از جنوب به استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان محدود می‌شود.
استان خراسان جنوبی بر اساس تقسیمات کشوری، در سال ۸۳ با مصوبه هیأت دولت و مجلس شورای اسلامی با حضور ۴ شهرستان از خراسان بزرگ مجزا شد.
در حال حاضر این استان بالغ بر ۷۳۲ هزار و ۱۹۲ نفر جمعیت و ۱۱ شهرستان، ۲۸ شهر، ۲۵ بخش، ۶۱ دهستان و ۳۵۵۵ آبادی است و شهرستان های استان شامل بیرجند، قاینات، طبس، فردوس، نهبندان، سرایان، سربیشه، درمیان، بشرویه، خوسف و زیرکوه است.
استان خراسان جنوبی با بیش از دو هزار اثر تاریخی شناسایی شده و حدود ۸۰۰ اثر تاریخی ثبت ملی یکی از استان های تاریخی در دل کویر ایران است.
خراسان جنوبی در گذر تاریخ
سرزمین خراسان جنوبی در طول تاریخ هزاران ساله خود بستر افتخارات فراوانی بوده است که آن هم به علت قابلیت‌های بی نظیر این خطه است.
ناحیه‌ای که امروزه بیرجند جزء کوچکی از آن را تشکیل می‌دهد و همزمان با سیر تاریخ نسبتاً پرفراز و نشیب خود، این قصه کوچک را نیز همراه کشیده است، قهستان نام دارد.
قهستان ناحیه‌ای نسبتاً کوهستانی و ناهموار بوده است که به دلیل شرایط جغرافیایی و موقعیت مکانی‌اش در معرض حوادث و جریانات مختلف قرار گرفته، به خصوص در مسیر حوادث پس از ظهور اسلام نقش نسبتاً مهمی داشته است.
بر اساس کتیبه‌های هخامنشی و نوشته های مورخان یونانی، قهستان خاستگاه یکی از اقوام ایرانی به نام ساگارت و بخشی از چهاردهمین ساتراپ هخامنشی به شمار می‌آمده است.
کتیبه کال جنگال نشان دهنده اهمیت منطقه است. در عهد ساسانی نیز قهستان از ایالات آباد و و معتبر بوده و سنگ نگاره های لاخ مزار در روستای کوچ بیرجند حاوی نوشته هایی به خط پهلوی ساسانی است که در آنها نام آخشنواز پادشاه هپتالی و قباد پادشاه ساسانی به چشم می‌خورد.
پس از فتح قهستان توسط اعراب در سال ۲۹ هـ. ق قهستان توسط والیان خلفا اداره می‌شد و تا سال ۲۵۹ ه. ق در سیطره عباسیان بود.
مدتی نیز جزء قلمرو صفاریان و امرای محلی سیستان بود. از زمان حسن صباح تا تهاجم سپاه هلاکو خان مغول این منطقه به یکی از مراکز عمده سیاسی فرقه اسماعیلیه تبدیل شد و بعد از الموت، مهم‌ترین مقر حضور فداییان این فرقه بـود که با حمله هلاکـو طومارشان در هم پیچیـد.
آب و هوای نگین کویر ایران
اقلیم استان خراسان جنوبی از نوع خشک و بیابانی است که متوسط بارندگی سالیانه استان به ۱۵۰ میلیمتر می‌رسد.
حداکثر دمای سالانه ۴۴ و پایین‌ترین دمای ثبت شده منفی ۲۱.۵ درجه سانتیگراد گزارش شده است، اما با توجه به موقعیت قرارگیری مناطق پست یا مرتفع، به دو دسته تقسیم می‌شود شامل اقلیم خشک و گرم: شامل دشت‌ها و مناطق هموار مرکز، غرب و جنوب استان و اقلیم خشک و ملایم که دربخشهای مرتفع شمالی، شمال غربی استان واطراف بیرجند مشاهده می‌شود.
قرارگیری استان در ناحیه آب و هوایی بیابانی (گرم و خشک) شرق ایران سبب شده تا اکثر جریانات رودخانه ای، موقت و فصلی بوده و رودخانه دایمی در استان وجود نداشته باشد.
خراسان جنوبی در ایام نوروز هوای نسبتا معتدلی دارد و پراکندگی باران را در فصل بهار در این استان شاهد هستیم.
۸۰۰ اثر تاریخی ملی پذیرای گردشگران نوروزی
خراسان جنوبی با طبیعتی گرم و نعمت‌های فراوان و خاص خود و با مردمی مهربان و صمیمی همراه با عطر جانبخش گل‌های زعفران در شرقی‌ترین نقطه میهن عزیزمان قرار گرفته است.
خاک گرم این دیار بستری مناسب برای شکوفایی این گل زیباست و دامن پر مهرش همچون مادری مهربان پرورش دهنده علما، فضلا و عرفای بسیار گران مایه است.
مدیرکل میراث فرهنگی خراسان جنوبی در زمینه ظرفیت های گردشگری و اسکان مسافران نوروزی در استان گفت: خراسان جنوبی حدود ۸۰۰ اثر تاریخی ثبت شده درفهرست آثار ملی کشور را دارد که در ایام نوروز برای بازدید گردشگران از این اماکن آماده سازی شده است.
حسن رمضانی با اشاره به اینکه استان خراسان جنوبی علاوه بر جاذبه های تاریخی از جاذبه های طبیعی فراوانی نیز برخوردار است، بیان کرد: منطقه نمونه گردشگری بند دره در بیرجند؛ منطقه نمونه گردشگری باغستان- آبگرم فردوس، منطقه نمونه گردشگری شهر تون فردوس؛ منطقه نمونه گردشگری مصعبی کریمو در سرایان؛ منطقه نمونه گردشگری بوذرجمهر قاینی؛ منطقه نمونه گردشگری روستای خرو و نیاز در طبس از جمله مناطق گردشگری طبیعی استان است.
وی بیان کرد: همچنین روستای هدف گردشگری افین قاین؛ روستای هدف گردشگری ماخونیک سربیشه، روستای هدف گردشگری چنشت، روستای هدف گردشگری فورگ درمیان، روستای هدف گردشگری خوراز روستاهای زیبای هدف گردشگری در استان خراسان جنوبی هستند.
وی مجتمع آبدرمانی آبگرم لوت؛ مجتمع آبدرمانی آب‌ترش سربیشه؛ مجتمع آبدرمانی آبگرم فردوس، مناطق گردشگری کویرنوردی دهسلم نهبندان، همت آباد زیرکوه، بشرویه و سه قلعه سرایان نمونه هایی دیگر از مناطق دیدنی و گردشگری استان خراسان جنوبی به شمار می‌آیند.
برپایی ۱۶۵ غرفه صنایع دستی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی با بیان اینکه در ایام تعطیلات نوروز امسال تلاش می شود که بازارچه های فروش صنایع دستی استان با رونق بیشتری برگزار شود، عنوان داشت: در تعطیلات نوروز سال گذشته تنها در شهر طبس بالغ بر ۴۷۰ میلیون تومان فروش صنایع دستی داشتیم.
رمضانی ادامه داد: در همین راستا امسال بازارچه های صنایع دستی در شهرهای طبس، بشرویه، قاین، فردوس و بیرجند با رونق بیشتری برگزار خواهد شد.
وی از راه اندازی ۱۶۵ غرفه بازارچه صنایع دستی در استان طی این ایام خبر داد و گفت: همچنین در این ایام ۱۰ سیاه چادر در مبادی ورودی شهرها و مکان های پرتردد استان راه اندازی می شود.
وی بیان داشت: ۱۱ هتل و مهمان‌پذیر به مسافران نوروزی بیرجند خدمات می‌دهند.
بازدید ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از جاذبه‌های خراسان جنوبی در نوروز ۹۵
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: بیش از سه میلیون و ۴۰۰ هزار نفر از جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و گردشگری استان خراسان جنوبی در نوروز ۹۵ بازدید کردند.
رمضانی گفت: بیشترین بازدید در این ایام مربوط به شهرستان طبس بوده که مسافران از جاذبه‌های این شهرستان از قبیل آستان مبارک حضرت حسین بن موسی الکاظم (ع)، باغ گلشن، روستای پیرحاجان، روستای ازمیغان، روستای خرو و آبگرم مرتضی علی دیدن کرده‌اند.
وی افزود: در تعطیلات نوروزی ۹۵ بالغ بر یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در تاسیسات اقامتی استان اقامت داشته‌اند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی بیان داشت: این اقامت‌ها شامل اقامت در هتل‌ها، مهمانپذیرها، کمپ های اسکان موقت، زائرسراها، مدارس استان، مهمانسراهای ادارت و بوستان های سطح شهر بوده است.
ناوگان حمل‌ونقل عمومی برای جابجایی مسافران نوروزی
به علت اهمیت راهبردی شهر بیرجند در شرق ایران، فرودگاه بیرجند، در سال ۱۳۱۲ شمسی، به عنوان سومین فرودگاه کشور مورد بهره برداری قرار گرفت. این فرودگاه که در شمال شهر بیرجند واقع است، به مرور زمان گسترش یافته و در اردیبهشت ماه سال ۱۳۸۷، با انجام پرواز بیرجند – مدینه به فرودگاه بین المللی بیرجند ارتقا یافت.
همچنین شهرستان طبس نیز در این استان دارای مرز هوایی است.
از نظر حمل و نقل زمینی نیز در مرکز استان خراسان جنوبی دو پایانه مسافر بری فعال است. پایانه مسافر بری بیرجند در سال ۱۳۷۵در زمینی به مساحت ۲۴ هکتار و در شمال شهر بیرجند ساخته شد. و در حال حاضر ۱۰ شرکت حمل و نقل مسافر و یک موسسه مسافربری در مسیرهای تهران، مشهد، زاهدان، کرمان، اصفهان، فردوس، زابل و… مشغول فعالیت هستند.
در این گزارش چند نمونه از آثار تاریخی و طبیعی زیبای این استان به اختصار معرفی می شود و در گزارش های دیگر منتظر دیگر مناطق جذاب گردشگری و تاریخی این استان باشید.
ارگ کلاه فرنگی بنایی متفاوت از معماری شهری
ارگ کلاه فرنگی به عنوان دارالحکومه محل حکمرانی امیرمعصوم خان بوده که در اواخردوره زندیه احداث شده است. بنای مزبور به طورکلی از نظر فرم معماری با سایر بناهای شهری متفاوت است.
یک حوض در وسط و گنبد با تزئینات مقرنس، رسمی بندی و کاربندی های زیبا به شکوه آن افزوده است.
این بنا در مرکز شهر بیرجند در خیابان مطهری برای بازدی مسافران نوروزی آماده سازی شده است.
قلعه بیرجند دژی تسخیرناپذیر
قلعه بیرجند نیز در میدان امام حسین (ع) بیرجند واقع شده که دارای دو در ورودی در اضلاع شمال و غربی است، مساحت آن حـدود دو هزار و ۵۰۰ مترمربع است.
قلعه همچون دژی تسخیرناپذیر بوده که در هنگام محاصره، مردم از طریق راهروهای زیرزمینی با مراکزی همچون ارگ کلاه فرنگی و ارگ بهارستان ارتباط داشته‌اند.
فورگ قلعه ای استوار و بلند
در میان قلعه های تاریخی خراسان جنوبی، قلعه فورگ نه تنها یکی از زیباترین قلاع منطقه به شمار می‌رود، بلکه در نوع خود از لحاظ جایگاه قرار گیری و ساختار معماری، یکی از منحصربفردترین قلعه های تاریخی ایران است. این قلعه در شهرستان درمیان واقع شده است.
قلعه شاهدژ نهبندان بزرگ‌ترین شهر سنگی مخروبه شرق ایران
قلعه شاه دزد (شاهدژ) با قدمتی ۱۵۰۰ سال و بزرگ‌ترین شهر سنگی مخروبه شرق کشور است که قدمت و پیشینه آن مربوط به دوران ساسانی و از قلعه‌های اسماعیلیه در قهستان است. این قلعه در شهرستان نهبندان گردشگران نوروزی را برای بازدید فرا می‌خواند.
باغ اکبریه عمارتی جهانی در دل شهر
در میان آثار تاریخی بیرجند باغ وعمارت اکبریه بیش از همه نگاه پرسشگرهربیننده ای را به سوی خود جلب می‌کند تا انسان را بی اختیار وادار به مدح و ستایش طراح و معمار بنای عظیم و باغ باشکوه اکبریه نماید.
تزئینات این باغ شامل تالار آینه، میان خانه و گنبد عرق چین و تزئینات مقرنس، رسمی بندی است و در گروه باغ های حکومتی به شمار می‌رود.
باغ و عمارت رحیم آباد
مجموعه باغ و عمارت رحیم آباد در شهر بیرجند و در روستایی با همین نام واقع شده است. محوراصلی باغ در حد فاصل دو عمارت و در خط تقارن طولی آن است. این محور با دوحوض، یک استخر و درختانی در دو سوی مسیر از سایر نقاط متمایز شده که خود جلوه ای از الگوی باغ ایرانی است.
باغ و عمارت شوکت آباد
مجموعه باغ و عمارت شوکت آباد در فاصله پنج کیلومتری جنوب شرقی بیرجند و در روستای شوکت آباد واقع شده است و شامل حصار، برج های دیده بانی، سردر ورودی، عمارت اصلی، حوضخانه، عمارت نارنجستان، باغ، اصطبل و فضاهای خدماتی است.
رد پای حیوانات عظیم جثه ۵۰ میلیون سال قبل در غار جنگال
ردپای حیوانات عظیم جثه که به ۵۰ میلیون سال قبل برمی گردد و سنگ نگاره های کاخ جنگال از جاذبه های مهم گردشگری شهرستان خوسف در استان خراسان جنوبی است که در دوره چهارم کاوش های باستان شناسی در منطقه مود و در روستای رچ کشف است.
مسیرهای دسترسی به خراسان جنوبی
برای گشت و گذار در استان خراسان جنوبی می‌توانید خود را از مشهد و سمنان به مرکز استان برسانید.
خودروی شخصی: از مشهد تا بیرجند ۴۸۰ کیلومتر راه است و شش ساعتی در راه خواهید بود و بعد از تربت حیدریه، گناباد و قائن به بیرجند خواهید رسید.
یک مسیر دیگر هم برای رسیدن دارید، می‌توانید از سمت سمنان بروید که در این صوت باید شهرهای دامغان، معلمان، جندق، و طبس را پشت سر بگذارید.
وسایل نقلیه عمومی، می‌توانید با اتوبوس یا تاکسی از مشهد تا بیرجند برسید، اگر با اتوبوس قصد سفر دارید، می‌توانید به پایانه مسافربری شهرتان مراجعه و یک سفر کویری با اتوبوس را تجربه کنید.
تجربه بهار رویایی را امسال در نگین کویر ایران تجربه کنید سرزمینی که مردم آن دل‌هایشان به گرمای کویر شعله ور به عشق محبت است و تنور نان رفاقت‌شان بویژه در ایام نوروز داغ داغ است. نوروز ۹۶ را در کنار این سرزندگی ها در پنجمین آسمان تاریک دنیا از دست ندهید.