استاد دانشگاه گفت: باید در فضای سیاستگذاری کشور فعال باشیم، اما متأسفانه خراسان‌جنوبی در فضای سیاستگذاری سر به زیر است و حرف نمی‌زند و من نیز این را از چندین ارگان و دستگاه دریافت کردم که در تهران می‌گویند خراسان‌جنوبی اصلا چیزی نمی‌خواهد.
خبرگزاری فارس-بیرجند؛ دکتر «روح‌الله ایزدخواه» همزاد انقلاب اسلامی و متولد حوالی بهمن‌ماه ۵۷ است که در سال‌های اخیر به عنوان رئیس اندیشگاه پیشرفت منطقه‌ای فناوران و به پشتوانه سال‌ها پژوهش و طراحی راهبردهای اقتصادی در سازمان‌ها و مراکز گوناگون در قامت مدیر و مشاور مدیران ارشد به میان مردم مناطق محروم سیستان‌وبلوچستان و خراسان‌جنوبی آمده تا برای پیشرفت و توسعه اقتصادی این دو استان و رهایی آن از رنج مهجوری و محرومیت، بین مردم و پیشرفت و ساز و کار اقتصادی ارتباط برقرار کند.
وی دارای کارشناسی مهندسی صنایع و کارشناسی ارشد MBA از دانشگاه صنعتی شریف و دکترای مدیریت تکنولوژی از دانشگاه علامه طباطبایی بوده و به عنوان مدرس دانشگاه دارای تألیفاتی از جمله کتاب «از سیاست اقتصادی تا سیاست صنعتی»، «سیاست فناوری و تشویق بازار» و مقالات علمی و پژوهشی متعدد می‌باشد.
دکتر «روح‌الله ایزدخواه» مهمان ما در خبرگزاری فارس بود و در مورد موضوعات مختلفی از جمله توسعه شتابان میانبر خراسان‌جنوبی، نگاه فرصت‌محور به عقب‌ماندگی استان، توسعه دانشگاهی متناسب با بوم منطقه، معطل نگه داشتن منابع، محافظه‌کاری مدیران خراسان‌جنوبی، جوان‌گرایی و غیره به صحبت پرداخت که بخش اول این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید:
فارس: مهم‌ترین مزیت اقتصادی خراسان‌جنوبی در راستای جبران عقب‌ماندگی شاخص‌های توسعه اقتصادی را چه می‌دانید؟
ایزدخواه: در ادبیات توسعه کشورها مبحثی به نام مزیت عقب‌ماندگی وجود دارد که می‌گوید کشورهایی که تاکنون به شاخص‌های توسعه نرسیده و عقب مانده‌اند یک مزیت دارند که در وهله اول منابع آن‌ها آزاد بوده و در وهله دوم نیز تاریخ توسعه جلوی چشمشان است، به عبارت بهتر کشورهایی که خطا کرده و شکست خورده‌اند را می‌بینند و می‌توانند از آن راه شکست‌خورده نروند و میانبر بزنند و راه و چاه‌هایی که وجود دارد را ببینند.
«نوآوری» در بنگاه‌های کوچک وجود دارد
در کشورهای صنعتی صنایع بزرگ و بالادستی وجود داشت، اما از دهه ۷۰ میلادی بنگاه‌های کوچک و متوسط باب شده و این کشورها متوجه شدند که در بنگاه‌های کوچک نوآوری وجود دارد و ادبیات کوچک و بزرگ باب شد.
کشوری که تاکنون نه صنایع بزرگ و نه کوچک را توسعه داده است، می‌بیند که اگر به سمت صنایع بزرگ متمرکز شود شکست می‌خورد، بنابراین همان اول کار صنایع کوچک را نیز دیده و زنجیره‌ها را شکل می‌دهد که منجر به خطای کمتر و سرعت رشد بیشتر می‌شود.
فارس: در خراسان‌جنوبی چگونه می‌توان از این مزیت بهره برد؟
ایزدخواه: در خراسان‌جنوبی نیز مزیت عقب‌ماندگی برای توسعه داریم، اما این جمله یک طعنه نیست بلکه یک فرصت واقعی است، چراکه اگر می‌خواهیم طوری توسعه صنعتی داشته باشیم که کشاورزی از بین نرود می‌توانیم شهرهای صنعتی مانند اراک، قزوین، مشهد و تبریز را دیده و مشکلات آن‌ها را شاهد باشیم و به این سؤال پاسخ دهیم که چرا در تهران واحد صنعتی باید ۱۲۰ کیلومتر دورتر از شهر برود.
این مزیت باعث می‌شود اشتغالزایی را ببینیم و صنایع سرمایه‌بر گران‌قیمتی مانند فولاد قاین را در منطقه ایجاد نکنیم که بعد بگوییم این صنعت شغل ایجاد نکرد.
با شناخت مشکلات برای توسعه شتابان میانبر می‌زنیم
با شناختی که حاصل می‌شود مسیری که بقیه رفتند را نمی‌رویم و برای توسعه شتابان میانبر می‌زنیم.
فارس: در مورد بخش کشاورزی خراسان‌جنوبی و به صرفه نبودن آن با توجه به خشکسالی چندین‌ساله نظرات زیادی وجود دارد، نظر شما در مورد این مسئله چیست؟
ایزدخواه: زمانی در ادبیات توسعه، صنعتی شدن به معنای نفی کشاورزی بود، به همین دلیل در کشورهای جهان سوم کشاورزی در حد معیشت شد، اما اکنون دنیا به سمت کشاورزی رفته و نمی‌توان کشاوری را حذف کرد بلکه باید تکنولوژی کشاورزی را بهبود داد و از کشاورزی سنتی به سمت کشاورزی مدرن و دانش‌بنیان برویم، چراکه اکنون جهان به سمت تولیدات هیدروپونیک و گلخانه‌ها رفته است.
صنعتی شدن را در بخش کشاورزی ادغام کنیم
اگر کشاورزی به سمت سنتی و دام است نگوییم باید آن را کنار بگذاریم بلکه ابتدا بهره‌وری را بالا برده و سیستم‌ها را بهبود دهیم و صنعتی شدن را در بخش کشاورزی ادغام کنیم، با شناخت صنایع های‌تک و صنایع نوین کشاورزی از همین محصولات استراتژیک استان مانند عناب و زعفران و غیره شروع کرده و به سمت صنعتی شدن برویم تا دچار راه‌های رفته دیگران نشویم.
فارس: نقش دانشگاه‌های استان در این اتفاق را چه می‌دانید؟
ایزدخواه: دانشگاه‌های بزرگ کشور امروز می‌گویند که چه کنیم دانشجو نداریم و زیرساخت‌ها هدر می‌رود، ما در خراسان‌جنوبی در آستانه توسعه دانشگاهی هستیم و باید کاری کنیم که ۱۰ سال بعد مشکل نداشته باشیم، بنابراین همین ابتدا باید رشته‌هایی داشته باشیم که متناسب با بوم منطقه باشد تا راه‌های رفته استان‌های دیگر را که شکست خورده‌اند طی نکنیم و در بحث اجتماعی، بهداشت و دیگر موارد نیز این مسئله مهم است.
نگاه من به عقب‌ماندگی خراسان‌جنوبی یک نگاه فرصت‌محور است، چراکه در اینجا دنیایی از فرصت وجود دارد که یک سیاستگذاری و کار اجتماعی می‌خواهد تا آن را متحول کنیم و اگر درست به قصه نگاه کنیم این مسئله شدنی است.
خراسان‌جنوبی مهجور است نه محروم
فارس: راهکار جبران این عقب‌ماندگی را چه می‌دانید؟
ایزدخواه: اولین گام برای جبران این عقب‌ماندگی این است که بدانیم منطقه محروم نداریم چراکه به همه استان‌ها با نگاه کارشناسی رفته‌ام و اثبات می‌کنم که منطقه ذاتاً محروم در کشور نداریم، اما منطقه مظلوم از این باب که منابع موجود آن مهجور است داریم.
محروم زمانی معنا می‌یابد که یک منطقه چیزی به عنوان منبع ندارد که در خراسان‌جنوبی اینطور نیست، بنابراین گام اول این است که نگاهمان را به اینجا عوض کنیم چراکه با نگاه اعانه‌ای و استعانه‌ای که از تهران کمک بطلبیم منطقه متحول نمی‌شود، تا وقتی مسؤولان و مدیران اجرایی ما فکر کنند از بیرون یک نفر باید کمک کند نمی‌شود.
خراسان‌جنوبی در فضای سیاستگذاری سر به‌زیر است
فارس: میزان آشنایی و تسلط مسؤولین استانی بر مشکلات اقتصادی استان و سیاستگذاری برای حل آن را تا چه حد می‌دانید؟
ایزدخواه: باید در فضای سیاستگذاری کشور فعال باشیم، اما متأسفانه خراسان‌جنوبی در فضای سیاستگذاری سر به زیر است و حرف نمی‌زند و من نیز این را از چندین ارگان و دستگاه دریافت کردم که در تهران می‌گویند خراسان‌جنوبی اصلا چیزی نمی‌خواهد.
مسؤولین خراسان‌جنوبی باید در فضای سیاستگذاری بروند، اما اینجا را سکوی پرش خود نبینند و بگویند که اینجا خوب کار کنیم تا بعد ارتقاء پیدا کرده و به مرکز برویم.
همه منابع لازم برای خیز توسعه را داریم
مسؤولین از روی شناخت،علاقه، انگیزه و با عشق آمده و منتظر نباشند که مثلاً آستان قدس و بنیاد برکت دست ما را بگیرد، چراکه همه منابع لازم برای خیز توسعه مانند منابع انسانی، مالی و اقتصادی را خود داریم، حتی از پر پس‌اندازترین استان‌ها هستیم و مردم ما ولخرج و پرخرج نیستند.
اگر هوشمندی بلند مدت و اتاق فکر ایجاد شود می‌توانیم عقب‌ماندگی را به توسعه واقعی و پیشرفت با شاخص‌های پیشرفت تبدیل کنیم، رهبر انقلاب فرمودند به دلیل ۱۰۰ سال عقب‌ماندگی از راه معمولی نمیتوانیم این مسئله را جبران کنیم و نیاز به میانبر داریم.
فارس: نقش نخبگان خراسان‌جنوبی در تبدیل این استان به الگوی توسعه در کشور چیست؟
ایزدخواه: خراسان‌جنوبی می‌تواند الگوی این حرکت باشد، اما پیشرفت در همه ابعاد با نگاه بومی و درون‌زا مبتنی بر مسیر میانبر، دانش‌بنیان بودن، مردمی شدن و منطبق با عدالت اجتماعی و به دور از فساد و تبعیض صورت گیرد که این اتفاق نیاز به اندیشه‌ورزی و همگرایی فکری دارد.
باید یک همگرایی چشم‌اندازی ایجاد کنیم
بین نخبگان و خبرگان استان باید یک همگرایی چشم‌اندازی ایجاد کنیم تا تقریباً به یک چشم‌انداز برسند که مثلا در ۲۰ سال آینده چه شود، چراکه امروز در خراسان‌جنوبی یک نگاه متبلور و امیدگرای به آینده در حوزه سیاستگذاری و اجرا، چه در حوزه علمی و نخبگانی و عمومی وجود ندارد.
این چشم‌انداز در عناصر فردی این مسئله وجود دارد، اما در فضای عمومی آن را نمی‌بینیم، به همین دلیل وقتی مدیری و رئیسی منسوب می‌شود می‌گوید عقب مانده هستیم و معطل می‌شویم تا بروکراسی فرسوده کشور به داد ما برسد که این اتفاق باعث فرار نخبگان، ناامیدی سرمایه‌گذار و مهجوریت مردم می‌شود.
معطل نگه داشتن منابع در توسعه بدترین مانع است
فارس: معطل شدن و مهجور ماندن منابع در خراسان‌جنوبی را چقدر در این عقب‌ماندگی مؤثر می‌دانید؟
ایزدخواه: معطل نگه داشتن منابع در توسعه بدترین مانع است که در سطح کلی دولت نیز این مسئله را مشاهده می‌کنیم به طوری که که توسعه اقتصادی را معطل نگه داشته تا یک‌سری توافقات خارجی انجام شود که این مسئله سم توسعه است.
در اصل توسعه حتی اگر مطمئن هستیم هیچ کاری نمیتوانیم بکنیم باید به صورت ظاهری تلاش کنیم، چراکه برای توسعه باید این حرکت را داشته باشیم، چون توسعه درون‌زا است و از سمت خارج اتفاق نمی‌افتد، مطالبه مردم نیز باید این باشد که چقدر توانستید منابع استان را فعال کنید.
سپرده‌های مردم در «میزان» می‌توانست تبدیل به اشتغال شود
این مسئله جای سؤال است که چرا مردم استان باید ۳۸۰ میلیارد در صندوق میزان بگذارند تا بسوزد اما در داخل استان تبدیل به اشتغال نشود؟ چرا خراسان‌جنوبی نتوانسته با استان‌های همجوار یک تعامل سازنده اقتصادی و اجتماعی ایجاد کند؟
زمانی بیرجند به دیگر مناطق مدیر می‌فرستاد اما اکنون از این ظرفیت برای پیوند استفاده نمی‌کنند تا تعامل باشد، یا چرا از ارتباط با یزد که غنی و با تجربه بوده و محدودیت اقلیمی زیادی دارد اما تجربه و تاریخ توسعه دارد استفاده نمی‌کنیم و نمی‌پرسیم که چگونه ۵۰ درصد اشتغال آن‌ها در صنایعی است که مبتنی بر آب نیست؟ یا چگونه وارد صنایع های‌تک شدند؟
مسؤولین برای رفع انزوای خراسان‌جنوبی چه کردند؟
خراسان‌جنوبی منزوی است و این بد است، معطل نگه داشتن منابع بدتر از این است که بگوییم راه‌آهن نیست، انزوا ربطی به میزان توسعه‌یافتگی ندارد و آقایان پاسخ دهند برای رفع این انزوا چه کردند که تهران می‌گوید خراسان‌جنوبی کاری به ما ندارد.
فارس: آیا می‌توان «سند آمایش» خراسان‌جنوبی را به عنوان یک سند توسعه و گام اول آن برای ایجاد افق مشترک در بین نخبگان استان برای توسعه دانست؟
ایزدخواه: گام اول در توسعه، تخصیص اعتبارات و گرفتن پروژه‌های ملی نیست، گام اول را این می‌دانم که به لحاظ فکری افق‌سازی کنیم و نخبگان علمی، اجرایی، فرهنگی و اجتماعی به یک هم افقی برسند.
تجربه سندنویسی تنها یک موضوع شکست خورده است و سندنویسی یعنی اجماع در بخش‌های مختلف و سیاست و استراتژی که این اتفاق روی کاغذ متبلور نمی‌شود و در ایجاد اجماع و عزم برای حرکت متبلور می‌شود.
سؤال اینجاست که آیا اکنون غیر از معدود مسؤولینی که عمیق فکر می‌کنند همه به جمع‌بندی راهبردی ۱۰ ساله رسیده‌اند؟ مثل تیم فوتبال بلد هستند که بهم پاس بدهند؟ برای توسعه استان همه توجیه هستند و عزمشان جزم است؟
این گفت‌وگو ادامه دارد…
انتهای پیام/۳۴۰۳/ج