روستای خَرو منطقه کوهستانی در شمال شرق طبس دارای جاذبه های گردشگری طبیعی و تاریخی منحصر به فرد است و آب و هوای بسیار خوب آن در تابستان باعث شده، همه ساله عده زیادی از مردم به این روستای زیبا سفر کنند.
روستای خَرو منطقه کوهستانی در شمال شرق طبس دارای جاذبه های گردشگری طبیعی و تاریخی منحصر به فرد است و آب و هوای بسیار خوب آن در تابستان باعث شده، همه ساله عده زیادی از مردم به این روستای زیبا سفر کنند.
از جاذبه‌های مهم این روستا، قلعه خرو، طاق شاه‌عباسی، چشمه آب گرم معدنی مرتضی‌علی (ع)، چشمه جعفری، درخت سرو کهن سال و خانه گبر است.
سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طبس می‌گوید:یکی از ویژگی‌های چشمه مرتضی علی جریان مجزای آب گرم و سرد در بستر این رودخانه است که تا مسافت حدود ۳۰۰ متر با هم مخلوط نمی‌شوند، به طوری که در یک طرف رودخانه آب سرد و در طرف دیگر آب گرم جریان دارد.
گفته می‌شود غلظت بیشتر آب گرم نسبت به آب سرد جاری در کف رودخانه موجب ایجاد این یک پدیده نادر و بسیار زیبا را در این منطقه کویری شده است.
سیدمهدی قیصری می‌افزاید: این چشمه منشأ واحدی ندارد و از دل شیارهای دیواره دره، جریان‌های کوچک آب گرم جاری شده و با جریان آب سردی که از بالادست دره جریان دارد مخلوط می‌شود و گرمای مطبوعی را ایجاد می‌کند.
مبدأ آبی که بیشتر مزارع و باغات طبس را مشروب می‌کند از این ناحیه نشئت می‌گیرد.
به گفته وی برای رسیدن به چشمه آب گرم مرتضی علی (ع) بعد از طی مسافت ۳ کیلومتر جاده آسفالت به وسیله خودرو باید در محلی بنام چشمه جعفری توقف کرد و ادامه مسیر، راه باریکی داخل دره است که باید در حدود ۴۵ دقیقه با پای پیاده از داخل آب طی کرد.
سرپرست نمایندگی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان طبس ادامه می‌دهد : در این منطقه و در دیواره دره‌ها حفره‌ها و کانال‌هایی دیده می‌شود که با نظم خاص و حساب شده ای بنا شده و به خانه گبر معروف است.
قیصری با اشاره به این که خانه گبر مخفی گاه و یا محل زندگی زرتشتی‌های آن زمان بوده و قدمت آن به دوران ساسانیان می‌رسد اضافه می‌کند :راه دسترسی به داخل آن تنها با وسایل کامل صخره نوردی و کوهنوردی و توسط افراد خبره امکان پذیر است.
برای رسیدن به خانه گبر باید حفره ۱۰ متری را طی کرد تا به یک اتاق رسید.
این اتاق برای دیده بانی ساخته شده و گفته می‌شود دیده به ان با تشخیص فرد مهاجم با پرتاب سنگ از ورود او جلوگیری می‌کرده است.
وی با بیان این که در ادامه این مسیر، پس از طی حدود ۱۵۰ متر بعد از چشمه آب گرم، دره تنگی وجود دارد که در آن طاق شاه عباسی بنا شده است اظهار می‌دارد: طاق شاه عباسی بندی آجری است به طول ۲۴ متر که از آثار تاریخی دوران صفویه محسوب می‌شود و در زمان شاه عباس برای کنترل سیلاب‌های فصلی بر روی این رودخانه ساخته شده است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد هم می‌گوید : طاق شاه عباسی ۷۰۰ سال پیش ساخته شده و در زمان شاه عباس این بنا مرمت شده و تاج سنگی به آن اضافه شده است.
سنگ نگاره های بز کوهی حک شده بر صخره های اطراف طاق شاه عباسی بسیار زیبا و تماشایی است.
سامان کارگر با اشاره به این که عرض این سازه تاریخی در قسمت پایین ۳ متر است و در قسمت بالای آن عرض بیشتری دارد می‌افزاید : اثر طاق‌بند شاه‌عباسی یکی از نمونه‌های خلاقیت، دوراندیشی و سخت‌کوشی ایرانی است و این سازه اخیراً در فهرست آثار ملی ثبت شد.
وی ادامه داد: در قدیم در زیر این سازه آبی، چشمه‌های آب جاری بوده و آب آشامیدنی و کشاورزی طبس را فراهم می‌کرده است.
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد گفت : ساختار این سازه آبی نادر است و درباره کاربری آن در گذشته، صحبت‌های مختلفی مطرح است.
کنترل سیلاب‌ها، ذخیره آب برای استفاده کشاورزی و استفاده به عنوان پل برای عبور و مرور از مواردی است که درباره کاربردهای این سازه ذکر می‌شود.
کارگر ادامه داد : نوع ساختار، قدمت و نوع عملکرد جزو شاخص‌های مهم طاق‌بند عباسی است.
دبیر همایش کویر نوردی و رئیس هیئت کوهنوردی و کویر نوردی طبس هم می‌گوید : در کنار میدان ورودی روستای خرو، کوهی با شیب نسبتاً ملایم وجود دارد که در بالای آن، قلعه ای تاریخی بنا شده است.
گفته می‌شود این قلعه پناهگاه حاکم طبس بوده است. باغ حاکم طبس هم که به باغ دلگشا معروف است در پایین این قلعه قرار دارد.
منصور قاضی که پژوهشگر آثار تاریخی هم هست می‌افزاید : قلعه خرو یک قلعه دفاعی مربوط به دوره صفوی است و در ۴۰۰ متر مربع زیر بنا با ابعاد ۱۸ در ۲۱ متر و دیوارهایی با پهنای ۲ متر و برج‌هایی در چهار گوشه آن ساخته شده است.
قلعه روستای خرو طبس در سال ۱۳۸۶ به شماره ۲۱۶۹۸ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
قاضی با اشاره به این که در میدان روستا، سرو تنومند و زیبایی خودنمایی می‌کند که عمر آن، بیش از هفتصد سال است، ادامه می‌دهد : ارتفاع این درخت حدود ۲۵ متر و محیط تنه آن در ارتفاع بک ونیم متری، به ۶ ونیم متر می‌رسد. این سرو کهن در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
به گفته وی در روستای خرو یک مسیر مخصوص کوهنوردی وجود دارد و این روستا محل گردهمایی علاقمندانی است که قصد صعود به رشته کوه شتری طبس را دارند.
روستا خرو دارای آب و هوای کوهستانی است و در آن باغ‌های میوه ازجمله زرد آلو، آلبالو، گیلاس، گردو و بادام به چشم می‌خورد.
منبع: واحد مرکزی خبر